Cumhuriyet Dönemi Türk çocuk tiyatrosu (1923 - 1950)

Abstract

Sahnelenmeye dayalı sanat dalı olan tiyatro, çağlar boyunca hem eğlendirmek hem de eğitmek için bir araç olarak görülmüştür. Araştırmamız, belli bir dönemdeki oyunları kapsayan tematik ve teknik bir çalışmadır. Ele aldığımız dönem, cumhuriyetin ilan edildiği 1923 yılından çok partili hayata geçildiği 1950 yılları arasındadır. Bu çalışmada öncelikli amaç, 1923 ? 1950 yılları arasında yazılmış olan çocuk oyunlarında, devletin çocuklar üzerinden yürüttüğü politikaları tespit edip onlara hangi değerleri aşılamak istediğinin ortaya konulmasıdır.İncelediğimiz dönem (1923 ? 1950) içerisinde yazılmış olan iki yüz on üç tane çocuk oyunu bulunmaktadır. Bu oyunların elli bir tanesi Osmanlıca metinlerden oluşmaktadır.Araştırmamıza öncelikle Türk çocuk edebiyatında çocuk tiyatrosunun yerini sorgulayarak başladık. Çocuk tiyatrosunun tanımı, amacı, özellikleri, tarihi gibi kavramsal boyutlara değindik.Tespit ettiğimiz çocuk oyunlarında, cumhuriyet rejiminin geleceğin güvencesi olarak gördüğü çocuklara yüklemek istediği ahlaki değerler incelenmiştir. Bu ahlaki değerlerin arka planında ise erdemli vatandaş ve cumhuriyetin ileride önemli rollerini üstlenecek bireylerini yetiştirme amacının varlığına temas edilmeye çalışılmıştır. Bunun yanı sıra çocukların ilk olarak sosyalleşmeye başladığı aile ortamına ve oradan da okul çevresine değinilmiştir. Böylelikle cumhuriyet dönemi çocuk oyunlarında çocuğun aile, eğitim ve genel ahlâk kuralları içerisindeki konumlandırılışına ve ona cumhuriyet rejiminin kazandırmak istediği davranışlara temas edilmiştir.İncelediğimiz oyunlarda, Cumhuriyet dönemindeki yeni bir nesil yetiştirme projesinin temel unsuru olan çocuklara, tam bağımsız Türkiye Cumhuriyeti'nin hangi şartlarda, hangi ideolojik düşüncelerle ve hangi amaçla varlığını sürdürebileceği öğretilmektedir. Bu çerçevede vatan, bayrak, dil ve tarih, milli zaferler ve önemli günler, inkılâplar gibi genç cumhuriyetin ideolojik arka planı oyunlar vasıtasıyla çocuklara aşılanmaktadır. Ayrıca bu uğurda yapılan her türlü fedakârlık ve kahramanlıklar canlı bir anlatımla sunulmuştur. Yol gösterici, kurtarıcı ve ebedi şef rolüyle ise Atatürk kültü oluşturulmaya çalışılmaktadır.1923 ? 1950 yılları arasında yazılmış olan çocuk oyunlarında, milli ekonominin üzerinde sıklıkla durulmaktadır. Bu paralelde cumhuriyet döneminde, sanayi, fabrikalaşma, demiryolları, tarım ülkedeki ekonomik faaliyetlerin temelidir. Bunların yanı sıra ekonomideki tutumluluk politikaları ve yerli malı kullanmaya teşvik çocuklara öğütlenmektedir. Ayrıca, madenler, limanlar, ekonomik kalkınmayla ilgili tüm faaliyetler yine çocuklar tarafından dile getirilmektedir.Cumhuriyet döneminde devletin din politikalarına ait satır aralarındaki çıkarımlar dışında göze batan herhangi bir ifade bulunmamaktadır.Oyunlardaki mesajın çocuklar tarafından daha kolay algılanabilmesi için oyunlara ait bazı teknik özellikler göze çarpar. Dekor, kostüm, ışık gibi tiyatro unsurlarında tam bir yetkinlikten söz edilemez. Çünkü bu oyunlar konuları itibariyla tezli oyunlardır ve dönemin derme çatma salonlarında, okul binalarında oynanmak için yazılmıştır.Çocuk oyunlarının dili kullanma özgünlüğünün varlığı sebebiyle araştırmamıza dil ve üslup bölümünü de dâhil etmeyi uygun gördük.Anahtar Kelimeler: Çocuk Tiyatrosu, Cumhuriyet Dönemi, Çocuk, Kültür, Ekonomi, İdeoloji, Din

To be staged as theater-based arts, as well as entertain through the ages and has been seen as a tool to educate. Our research, covering a period of time the game is the thematic and technical work. Consider the period of the Republic was proclaimed in 1923, it was too late to the party life is between 1950. The primary objective of this study, from 1923 to 1950 that have been written between the years of children's games, children through the state's policy to detect them, which led to instill values that is put forward.Our review period (1923-1950), written in two hundred and thirteen children who are in the game. Ottoman text of this game consists of fifty-one.Turkish children's literature to our research first began by questioning the place of children's theater. The definition of children's theater, its purpose, properties, such as on the conceptual dimensions were discussed.Detected in the children's game, the Republican regime was seen as a guarantee of future he wants to install moral values to children is examined. In this background of moral and virtuous citizens of the republic's future, individuals will assume the role of the existence of training objectives was to get in touch. In addition, this socialization of children first start school and thence to the family environment has been referred to the environment. Thus, in the republic period, the child's family and children's play, education and ethics in general and the position wants to win it with the behavior of the republic have been contacted.Our review of the game, breeding a new generation in the Republican period, the children the basic elements of the project, totally independent of the circumstances under which the Republic of Turkey, which maintains the existence of ideological considerations can be taught and for what purpose. In this context, country, flag, language and history, and important days of national glory, such as reforms of the ideological background of the young republic through play children are vaccinated. Also may be held for this cause all kinds of sacrifice and heroism are presented with a lively expression. Guiding, saving and eternal role as the chief is trying to create the cult of Ataturk.1923 - 1950, written in the years in which children play, often focuses on the national economy.In parallel to this in the republican era, industry, factory recovery, railways, agriculture is the foundation of economic activities in the country. In addition to these economic policies and the thrift incentive to use domestic goods is instructed to children. Also, mines, ports and all activities related to economic development also are raised by children.The state religion of the republic during the line between politics obtrusive than in the inferences do not have any expression.By children in games of the message easier to detect some of the technical features of the games stand out. Scenery, costumes, lighting, theatrical elements, such as a full competence in not visible. As of this thesis because the issues are games and games of the period in makeshift halls, school buildings has been written to be played.Using the language of children's games due to the presence of originality and style of the language portion of our research we see fit to include.Key Words: Children's Theatre, The Republican Era, Children, Culture, Economy, Ideology, Religion