Muğla yöresi kadın merkezli geleneksel uygulamalarla bu uygulamalara bağlı sözlü ürünlerin işlevleri üzerine bir araştırma

Abstract

Bu çalışmada, Muğla yöresi özelinde, taşradan kente uzanan çizgide, başrollerini kadınların üstlendiği geleneksel uygulamalarla bu uygulamalara bağlı sözlü ürünlerin günümüz birey ve toplum hayatındaki işlevleri üzerinde tespit ve değerlendirmeler yapılmaktadır. Çalışmanın amacı, başta hayatın geçiş aşamaları (doğum, evlilik, ölüm) olmak üzere bayramlar, törenler ve kutlamalar, adak, fal, büyü, rüya gibi inanışlar, toplu yardımlaşmalar, eğlenme ve hoş vakit geçirme amaçlı kadın merkezli uygulamalar ve bunlara bağlı sözlü ürünlerin kadının dünyasındaki işlevlerinin geçmiş ve günümüz bağlamında ele alınmasıdır.Kadın merkezli geleneksel uygulamalarla bu uygulamalara bağlı sözlü ürünlerin derlenip kültür, değer, gelenek, toplumsal rol aktarımı, sosyalleşme, dayanışma, eğlenme ve hoşça vakit geçirme gibi açılardan ele alınarak incelenmesi amaçlandığı için, çalışmada büyük oranda işlevsel halk bilimi yöntemi esas alınmıştır.Kültürün yeni nesillere aktarılmasında önemli bir role sahip olan kadınlarımızın yürüttüğü geleneksel uygulamalar ve bunların icra edildiği ortamların belirlenmesi; tasnif edilerek icra ve işlev açılarından incelenmesi; fonksiyonları değişen ya da devam eden ve etkinliğini sürdürenlerin kadın hayatının hangi safhalarında etkili olduğunun açığa çıkarılması gibi hususlar çalışmanın tartışma alanını oluşturmaktadır.Kadının, aile içinde karşılıklı saygı, sevgi, dayanışma, bağlılık ve iş bölümünün önderi; toplumdaki geleneksel rollerin yeni nesillere aktarıcısı; kültürün, değişen şartlara bağlı olarak güncellenmesinde vazgeçilemeyen sosyal bir müessese gibi olma özelliğini koruduğu görülmüştür. Bununla birlikte 20. ve 21. yüzyılın getirdiği hızlı ve teknolojik değişimin, kadın merkezli geleneksel uygulamaların icrası ve işlevleri üzerinde olumlu ve olumsuz etkilerinin olduğu açığa çıkarılmıştır.Anahtar Sözcükler: Kadın, Muğla, kültür, gelenek, icra, işlev.

In this study, in Muğla region in particular, on the line extending from the provinces to the city, identifications and assesments are carried out on traditional applications of which leading role undertaken by women and functions of nuncupative products, depending on these applications, in present-day life of the individual and society. The purpose of this study is to handle at first the transition stages of life ( birth, marriage, death ) including festivals, parades and celebrations, vows, fortune-telling ,magic, dream-like beliefs, public assistance, women centered applications for the aim of entertainment and having a good time, and the functions of nuncupative products, depending on these applications, in women?s world in the context of past and present.This study considerably has been based on Functional Ethnology Method due to the purpose of examining the compiled women-centered traditional applications and nuncupative products related to these applications with aspects of culture, values, traditions, social role transmissions, socialization, solidarity, entertainment and having a good time.Topics such as traditional practices which have been applied by women who have crucial roles in transfering the culture to new generations and determining the media where these applications were carried out; examining them with the aspects of performing and function after sorting them out; bringing out the applications that change or continue and keep their activity on which stages of women?s life form the discussion area of this study.It is observed that women have kept the characteristic of being the leader of mutual respect , love, solidarity, commitment and division of labor in the family, the transmitter of traditional roles to the new generations, a social institution that is indispensable toupdate the culture depending on changing conditions. In addition, it has been revealed that rapid and techonological change which was brought by 20 and 21 centuries has positive and negative effects on performing and functions of women-centered traditional applications.Key Words: Women, Muğla, Culture, Tradition, Performing, Function.