Üniversite çalışanlarının psikolojik yıldırma algıları ile denetim odağı arasındaki ilişki

Abstract

Bu çalışma, 2010 -2011 eğitim öğretim yılında Balıkesir üniversitesinin il merkezindeki fakülteler ve yüksek okullarında çalışanların psikolojik yıldırma algılarını ortaya koymak, psikolojik yıldırma ile denetim odağının ilişkili olup olmadığını saptamak amacıyla yapılmıştır.Bu araştırmanın evrenini Balıkesir Üniversitesinin il merkezinde bulunan Fakültelerinde ve Yüksek Okullarında çalışanlar oluşturmaktadır. Araştırmada örnekleme gidilmemiş ve evrenin tamamına ulaşılmaya çalışılmıştır. Araştırmada Dağ (1991) tarafından Türkçeye çevrilen Rotter'ın İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RİDKOÖ) ve Ertürk (2005) tarafından uyarlanan Psikolojik Yıldırma Ölçeği (PYÖ) kullanılmıştır. Bu ölçekler 5 fakülte ve 4 yüksek okuldaki toplam 622 çalışana dağıtılmış olup dağıtılan ölçeklerden 441 adedi geri toplanmıştır. Bu ölçeklerden yanlış veya eksik dolduranlar ayıklanmış, 421 ölçek kullanılabilir bulunarak değerlendirmeye alınmıştır.Ölçeklerin analizi için verilen cevaplar kodlanmış ve değerlendirmelerde SPSS programının 17. sürümünden yararlanılmıştır. Tüm istatistiksel çözümlemelerde 0,05 anlamlılık düzeyi temel alınmıştır. Ölçeklerden elde edilen veriler normal dağılım sergilemediği için değişkenler arasındaki farklılık ve ilişkilerin ortaya çıkartılmasında Kruskal-Wallis, Mann Whitney U, Chi-Square gibi parametrik olmayan testler (Nonparametric tests) kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkinin yönünün saptanabilmesi için ise korelasyon analizlerinden faydalanılmıştır.Yapılan analizlerde, psikolojik yıldırmanın dört alt boyutu (beraber değerlendirildiğinde) ile çalışanların cinsiyeti, medeni hali ve eğitim durumu değişkenleri arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Buna rağmen erkek, bekâr ve ön lisans mezunu çalışanların en fazla; bayan, evli ve lisans mezunu çalışanların en az psikolojik yıldırma algısına sahip oldukları söylenebilir. Psikolojik yıldırma ile çalışanların yaşı ve mesleki kıdemi arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Yaşı büyük ve mesleki kıdemi fazla olan çalışanların psikolojik yıldırma algıları azdır. Profesörler ve Güzel Sanatlar Fakültesinde çalışanlar en az, araştırma görevlileri ve Turizm ve Otelcilik Yüksek Okulunda çalışanlar en fazla psikolojik yıldırmaya algısına sahiptir. Elde edilen bu sonuç istatistikî olarak anlamlıdır. Ayrıca çalışanlar içerisinde kadınların, bekârların, araştırma görevlilerinin dıştan denetimli; erkeklerin, evlilerin ve Doçentlerin daha çok içten denetimli oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Yaş, mesleki kıdem ile denetim odağı arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu kapsamda çalışanların denetim odağı algılarına bağlı olarak dıştan denetimli bireylerin içten denetimli bireylere oranla psikolojik yıldırmaya daha fazla maruz kaldıkları söylenebilir.

This study aims to reveal whether or not mobbing behaviors occurred among the staff of the faculties and colleges of Balıkesir University in 2010-2011 semesters; and if so, the study aims to unfold whether these behaviors are related to locus of control variable.The population of the study is the staff of the faculties and colleges of Balıkesir University in Balıkesir Province. Sampling is not conducted in the study, instead entire population is included. In the study, Rotter?s Internal vs. External Locus of Control Scale which was translated into Turkish by Dağ (1991) and Mobbing Scale which was adapted by Ertürk (2005) were utilized. These surveys were sent to a staff of 622 at 5 faculties and 4 colleges of Balıkesir University and 441 of surveys were delivered back to the researcher. By selecting appropriately and fully filled surveys, a total of 421 surveys were analyzed.In the analysis of data, data were coded and SPSS 17 software was used. The significance level of 0,05 was used for all statistical analysis. Because normal distribution hypothesis of data was not achieved, the nonparametric tests like Kruskal-Wallis, Mann Whitney U, Chi-Square were utilized in order to reveal differences and relationships among variables. In order to find out the direction of the relationships among variables, the correlation analyses were conducted.In these analyses, no significant difference was found among 4 dimensions (when analyzed together) and gender, education and marital status of the participants. On the other hand, male, bachelor and college graduates seem to be exposed to mobbing behaviors at most, while female, married and bachelor degree graduates seem to be exposed to mobbing behaviors at least. There is a significant negative relationship between mobbing behaviors and age and seniority of university members. Professors and Faculty of Arts members were exposed to mobbing at least, whereas the research assistants and Tourism and Hotel Management Vocational School members were exposed to mobbing at most. These results are statistically meaningful. In addition to these, it is identified that woman, bachelor, 20-25 age group and research assistant personnel seem to have external locus of control, while male, married, 50 year and elder, associate professor and education faculty members seem to have internal locus of control. A significant negative relationship has been observed between locus of control and age and seniority. In this sense, based on their locus of control perception, it could be claimed that the university members with external locus of control were exposed to mobbing behaviors more than the university members with internal locus of control.