Kamusal açık alanlarda araçlı terör saldırılarına yönelik güvenlik önlemlerinin tasarım disiplinleri açısından irdelenmesi

Abstract

Kamusal açık alanların güvenli olması, demokratik toplumların sürdürülebilirliğini sağlayabilecek temel unsurlardandır. Küreselleşmenin etkisiyle, kamusal açık alanlara yönelik terör saldırılarının artış göstermesi, kamusal mekan üzerinde sözü olan her meslek disiplininin göz önünde bulundurması gereken bir olgudur. Son yıllarda araçlı terör saldırılarının özellikle metropoldeki açık alanlarda artmasıyla beraber, tasarım disiplinleri, açık kamusal mekanların güvenliğinin tasarım yoluyla sağlanması için yaklaşımlar geliştirmektedir. Tez çalışmasında, bu geliştirilen güvenlik yaklaşımlarının işleyiş biçimleri, mekansal tasarım pratikleri kapsamında ele alınarak, kamusal açık alanların nitelikleri doğrultusunda analiz edilmesi amaçlanmıştır.Bu çalışma üç aşamadan oluşmuştur; ilk aşamada, literatürde terör saldırıları ve kentte suçun önlenmesi adına geliştirilen tasarımsal güvenlik yaklaşımlarının açık kamusal alanla kurduğu ilişkiler ele alınmıştır. İkinci aşamada, güvenlik yaklaşımlarının kurduğu ilişkilerin analiz edilebilmesi amacıyla, İstanbul, Beşiktaş'ta belirlenen üç kamusal açık alanın mekansal ve algısal özelliklerine yönelik sorular oluşturulmuştur. Üçüncü aşamada bu soruların cevapları doğrultusunda, üç kamusal mekanın araçlı terör saldırısına karşı sahip olduğu veya eksik kaldığı güvenlik yaklaşımları, nedenleriyle beraber saptanmış ve sahip olduğu riskin büyüklüğü ölçülmüştür.Güvenlik yaklaşımları, her kamusal açık alanın sahip olduğu fiziksel ve algısal özellikleri doğrultusunda eksikliklerini veya varlıklarını göstermiştir. Bu eksiklik veya var olmalarını sağlayan nitelikler, alanların sahip olduğu yaya yoğunluğuna, araç yolu ile mesafesine, bulunduğu konumda etrafını çevreleyen sokak dokusu tipolojisine göre değişkenlik göstermektedir.Bu çalışma vasıtasıyla, açık kamusal alanların araçlı terör saldırısı riskine karşı sahip olduğu kırılganlığın saptanmasını sağlayacak bir model altlığı oluşturulmuştur. Bu model altlığı, metropollerdeki açık kamusal alanların tasarlanmasında veya mevcut hallerinin düzenlenmesinde kullanılabilecek bir güvenlik tasarım rehberi oluşturulmasına olanak sağlayacaktır. İdari yönetimlerin, böyle bir tasarım rehberine sahip olması, üretilen kamusal projelerin, `dayanıklı kent` kavramına uygun biçimde üretilmesine sebep olacaktır.

Securing the public open spaces against outer threats is one of the basic element that can ensure the sustainability of the democratic spaces. Within the rise of globalization, every proffesional discipline who has a say on `public space` should consider the increase in terror attacks against public spaces. Within the speacial increase of vehiclar terror attacks in open public spaces in recent years, professional design disciplines are developing security approaches for securitizing open public spaces through design. In this thesis work, It is aimed to analyse the way of functioning of these security approaches through qualities of open public spaces in perspectives of spatial design disciplines.This work consists of three stages; In first stage, security design against terror attacks, security design approaches which is developed for crime prevention and its relations with open public spaces is discussed in literature. In second stage, in order to analyse security approaches and its relations with open public space, questions are established about spatial and perceptial characteristics of three open public spaces in Beşiktaş, İstanbul. In third stage, in the light of the answers to these questions, these three public spaces were identified in terms of have or lack of security measures against vehicular terror attacks with its reasons and their risk size was measured.Security approaches have shown its insufficiency or existence through the physical and perceptual characteristics of each public open space. These insufficiencies or existences of security approaches vary according to pedestrian density, distance to vehicular roads, street texture typology in its location of these three public spaces.Within this thesis, a model base was established for determine the vulnerability degree of open public spaces against the risk of vehicular terror attacks. This model base will allow to create a `security design guidance` which could be used for designing a new open public spaces or regulation of existing open public spaces in metropolitan cities. The fact that municipality administrations have such a security design guidance would cause to producing public open space projects which is fit to the notion of `resilience cities`