Mimari fotoğraf türlerinin değerlendirilmesi için melez bir yöntem önerisi

Abstract

Mimari fotoğrafı ve sınırlarını anlamayı deneyen bu çalışma, farklı bakış açıları ve yöntemler aracılığıyla mimari fotoğrafı yorumlayabilmenin yollarını aramakla beraber `deneyimsel bir dünya olan mimari fotoğrafın sayısal bir analiz yöntemi ile değerlendirmek mümkün müdür?` sorusuna yanıt bulmaya çabalar.Mimari fotoğraf dünyasına giriş yapmak ve bu dünyayı anlamaya çalışmak için çeşitli mimari fotoğraf sınıflandırılma biçimlerinin ortaya serilmesi ve tartışmaya açılması çalışmanın ilk ve en önemli adımını oluşturur. Mimari fotoğrafa dair farklı bakış açılarının bir arada incelenmesi ve mimari fotoğrafın potansiyellerinin keşfedilmesine yardımcı olması amacı güden bu aşamada Charles Negre, Eric De Mare, Reha Günay, Gültekin Çizgen ve Adrian Schulz'un mimari fotoğrafı gruplandırma biçimleri üzerine odaklanır. Bahsi geçen fotoğrafçılara göre mimari fotoğrafın türleri çeşitli farklılıklar barındırmasına rağmen önermiş oldukları gruplandırmalarda belgeleme ve sanatsal olarak iki ucun ortak olduğu görülür. Fakat bu iki uç arasında yer alan grupların çeşitlilik gösterdiğini görmekteyiz. Mimari fotoğraf türlerinin önemli uçlarından biri olan belgeleme nitelikli mimari fotoğraflarda yapı gerçeğe çok yakın ve en az oranda yorum katılarak temsil edilirken, sanatsal nitelikteki mimari fotoğraflarda ise farklı bakış açıları ve ifade biçimlerinin oranının fazlalığı dikkat çeker. Mimari fotoğrafın ön analizi ile keşfedilen bu yorum farkı yorum eksenli bakış açısını doğurur. Önermiş olduğum yorum eksenli bakış açısı mimari fotoğraf yaklaşım biçimlerini değerlendirebilmek ya da gruplandırabilmek için tezin bu ilk kısmında önemli kriterlerden biri haline dönüşür. Mimari fotoğrafın türlerinde yer alan gruplandırma biçimleri fotoğrafın kullanım amacı, hedef kitlesi ve detay oranına göre şekillenmekle birlikte bu kriterlerin birbirlerini etkilemesinden dolayı mimari fotoğrafın aktörleri ve mimari fotoğraf tarzları doğrudan ilişkilidir. Bu bağlamda mimari fotoğraf tarzlarının fotoğrafçının bakış açısına bağlı olduğunu ve mimari fotoğrafçı olmadan herhangi bir tarzdan bahsetmenin mümkün olmadığını söylemek yanlış olmayacaktır. Yapıyı ya da tasarım sürecini en iyi şekilde anlatmayı amaçlayan mimari fotoğrafçının aynı zamanda kendi stilini de yansıtmaya çalışmasıyla birlikte temsil süreci yeni bir tasarım sürecine dönüşür. Bu süreçte kimi fotoğrafçılar en yalın haliyle yapıyı fotoğraflarken, kimilerinin işlerinde gündelik hayat ve kullanıcının görünürlüğü, kimilerinde boş sokaklar kimilerinde ise çeşitli grafiksel kompozisyonlar dikkat çeker. Çeşitli mimari fotoğraf yaklaşım biçimlerinin ortaya dökülmesi ve bu yaklaşım biçimlerinin yorum eksenli bakış açısına göre yeni bir gruplandırmanın içerisine yerleşmesi çalışmanın halen sezgisel olan bu kısmının önemli sonuçlarından biridir.Deneyimsel olan mimari fotoğraf dünyasının sayısal verilerle değerlendirilmesinin araştırılacağı çalışmanın ikinci kısmı görsel içerik analizi için gerekli veri setinin oluşturulması ile başlar. Türkiye mimari fotoğrafının niteliklerini tespit etmek ve dünya mimari fotoğrafı ile kıyaslayabilmek amacıyla örneklerin hem Türkiye'den hem de uluslararası platformdan seçilmesi çalışma için önemlidir. Türkiye fotoğrafçılarının seçkisinde Türkiye Mimarlık Yıllığı'nın 2007 ve 2017 yılları arasında yer alan fotoğrafçılarından ve Vitra Çağdaş Mimarlık Dizisi kitap serisinden faydalanılırken, uluslararası mimari fotoğrafları belirlemek için Mimari Fotoğraf Ödülleri 'nden yararlanılmıştır. Mimari fotoğrafçıların belirlenmesinin ardından görsel içerik analizi için her bir fotoğrafçının tarzına dair fikir verebilecek, biri hava fotoğrafı, biri dış mekan, biri iç mekan ve biri de detay fotoğrafı olmak üzere dört fotoğraf seçilmiştir. Seçilen fotoğraflardan tek tek çıkarılmış olan nitelikler görsel içerik parametreleri olarak görsel içerik analiz tablosunun sütunlarına yerleştirilmiş ve her bir parametrenin fotoğraflarda varlığı ya da yokluğu üzerinden sütunlar 1 ve 0'lar olarak doldurulmuştur. Bu aşamada sırasıyla fotoğraflara bakarken bulunan yeni parametreler sütunlara eklenmeye devam etmekte ve eklenen her bir yeni parametre için listenin başına dönülerek fotoğraflarda yeni parametrelerin bulunup bulunmaması kontrol edilmiştir. Fotoğrafların benzerlik ve farklılık oranları 1ve 0'lar yardımıyla tespit edilecek olup hazırlanan bu veri seti R yazılımı içerisinde çoklu mütekabiliyet analizi ile her bir fotoğrafa çok boyutlu bir uzay içerisinde koordinatlar atanır. Fotoğrafların bu çok boyutlu uzaydaki koordinatlarının birbirlerine yakınlıkları ya da uzaklıklarına göre mimari fotoğraf benzerlik grupları oluşturulur.Çalışmanın ön analiz aşaması olarak değerlendirebileceğimiz mimari fotoğrafın türlerinin incelenmesinin ardından önerdiğim yorum eksenli bakış açısı ve bu bakış açısı ile oluşturulmuş mimari fotoğraf yaklaşım grupları mimari fotoğrafı yorumsal bir yöntemle ele almıştır. Çalışmanın ikinci kısmında ise mimari fotoğraf sayısal bir yöntem olan görsel içerik analizi ile ele alınarak mimari fotoğrafa farklı bir çerçeveden bakılmaya çalışılmıştır. Mimari fotoğrafın deneyimsel tarafından uzak olan bu sayısal yöntem ile fotoğraflar içeriklerindeki verilere göre göre tek tek incelenerek mimari fotoğraf benzerlik grupları önerilmiştir. Bu iki yöntem birbirlerinden çok farklı görünseler de çeşitli ortak noktalarda birleşmektedir. Mimari fotoğrafın deneyimsel dünyasının dışından bir bakış açısı olan görsel içerik analizi her ne kadar sayısal bir yöntem olsa da kendi içerisinde yorumsal bir taraf barındırmaktadır. Görsel içerik analizi sonuçlarının ve parametre sütunlarının, görsel içerik analizi örnek setine ve araştırmacıya göre farklılaşıyor oluşu çalışmanın yorumsal kısmının varlığını kanıtlar niteliktedir. Niteliksel ve niceliksel iki yöntemi bir araya getirmesinden dolayı melez bir özelliğe sahip çalışma, mimari fotoğrafı farklı bakış açıları ile ele almayı denediğinden ötürü spekülatif ve deneyimseldir.

This study which tries to understand architectural photography and its boundaries, seeks ways to interpret architectural photography through different viewpoints and methods. At the same time, this study tries to find an answer to the question `Can architectural photography, an experimental world, to evaluate with a quantitative method?`.Architecture and photography have been related with each other strongly since the end of the nineteenth century when photography was invented. It is very important for the architect to introduce and present him or her building as well as to design it in the architectural world which visual accumulation is important. A new design process begins with the appearance of the architectural photographer during the representation phase of the architectural object. Architectural photographer designs every point of photograph carefully as well as the architect designs every detail of a building. While architectural photographer trying to introduce building and reflect the ideas behind the design process in the best way, he or she also tries to produce powerful images with his or her own viewpoint. Various approaches start to appearance in architectural photography with all these different viewpoints and targets of architectural photography. The first and the most important step of this study to discuss the similarities and differences of the architectural photography types. Beginning of this part of the study we look classifications of architectural photography from the views of Charles Negre, Eric De Mare, Reha Günay, Gültekin Çizgen ve Adrian Schulz. When we look carefully all these different classifications of architectural photography to see two common side is very exciting for the study. To see various groups is possible between these two common side for many classifications. One of these two side is documentary and other one is artistic architectural photography. Architectural photographers which produce photos with documentary style, try to present building with the simplest and the most realistic way. These photographers avoid using different viewpoints and effects in their works. On the contrary, photographers who produce artistic architectural photographs, prefer to use different perspectives and methods in their works. If we compare the commentary side of these two side, artistic architectural photography includes more interpretation than documentary architectural photography. And documentary architectural photography more realistic than artistic architectural photography. After examining of classifications of architectural photography I suggest a new method which interpretation axis viewpoint for categorisation of architectural photograph. And this new method is so important for the first and experimental part of this study.The grouping forms of the types of architectural photography shapes according to the intended use of the photograph, the target audience and detail ratio of the photograph. Due to all of these criteria architectural photography types, actors of architectural photography and approaches of architectural photography are related to each other. Every architectural photographer has their own approaches to architectural photography. While some photographers prefer to show buildings with their simplest form, some photographers emphasize the visibility of the daily life and the users, some prefers to photograph empty streets and some of them to create different graphic compositions at their works. Exposing all these different approaches of architectural photography is so important for exploring and suggesting different perspectives. It is the last stage of first and experimental part of this study to make a new categorisation for architectural photography with new method which interpretation axis viewpoint.The second and quantitative part of the study starts with the creation of the necessary data set for visual content analysis. Photographers selected from Turkey and international platforms for to make a comparison with each other. While `Turkey Architecture Annuals` and `Vitra Contemporary Architecture Book Series` are main sources for Turkish photographers, `The Architectural Photography Awards` is the primary sources for the international side of the study. After the decision of the architectural photographers, four photographs, which could give an idea for the style of photographer, were selected as one aerial, one outdoor, one indoor and one detail photo for visual content analysis. The parameters extracted from the selected photographs are placed columns of the visual content analysis table as visual content parameters and on the presence or absence of each parameter in the photographs, the columns are filled as 1 and 0s. At this filling stage of numerical datas, every parameter checks for every photo and the checking process of analysis restarts again with new parameters. The similarities and differences rates of the photographs determined with the help of numerical data. This completed data set is analysis with multiple correspondence analysis at R software. In this software, each photo is assigned coordinates in a multidimensional space helped by multiple correspondence analysis. Architectural photography similarity groups are formed according to the proximity or distance of the coordinates of the photographs in this multidimensional space. After reviewing the architectural photography types which can be considered as the preliminary analysis stage of the study, new method which interpretation axis viewpoint was proposed. Architectural photography approach groups created with this viewpoint have discussed architectural photography in an interpretive way. In the second part of the study, architectural photography is examined with visual content analysis which is a numerical method. With this method, it is tried to look at architectural photography from a different frame. With this numerical method, photographs were examined one by one according to the data in their content and architectural photography similarity groups were proposed. Although these two methods seem very different from each other, they have a lot common points. Visual content analysis, which is a perspective from outside the experimental world of architectural photography, has a interpretative side in it although it is a numerical method. The parameters of visual content analysis vary according to the sample data set and the researcher who conducts the study. This variability proves the existence of the interpretive part of this numerical method. This study which is hybrid method tries to use qualitative and quantitative methods together, which are two different ways. Using qualitative and quantitative methods, together enriched this study which speculative and experimental because of its hybrid character.