A tribute to the kingly virtues of Sultan Ahmed I (R. 1603-1617): Hocazâde Abdülaziz Efendi (D. 1618) and His Ahlâk-ı Sultân Ahmedî

Abstract

Bu tez 17. yüzyılda Sultan 1. Ahmed ( 1603-1617) için çevrilmiş bir ahlak kitabı olan Ahlâk-ı Sultân Ahmedî'nin edebi-tarihsel analizini yapmayı amaçlamaktadır. Şimdiye kadar detaylı bir çalışması yapılmamış olan bu ahlak kitabı aslen ünlü bir edebi figür olan Hüseyin Vâiz Kâşifî tarafından Timur Sultanı Hüseyin Baykara (1469-1506) ve oğlu Ebu'l-Muhsin (ö. 1507) adına 1494 yılında farsça olarak yazılmıştır. 1610 yılında 1. Ahmed eserin kendisi adına Osmanlı Türkçesine çevrilmesini emretti. Eserin çevirisi Hoca Sadeddin'in ulema hanedanının bir üyesi olan Hocazâde Abdülaziz Efendi (ö. 1618) tarafından bazı eklemelerle 1612 yılında tamamlandı. Bu tez sultan adına çevrilmiş bir ahlak kiabının Osmanlı İmparatorluğu'nun kriz ve dönüşüm zamanında sultanın güçlü imajına nasıl katkıda bulunduğu sorusuna bağlı olarak Ahlâk-ı Sultân Ahmedî'nin eleştirel bir çalışmasını öngermektedir. Tezin ana argumanı Ahlâk-ı Sultân Ahmedî'nin yazılması genç ve azimli bir sultan olarak yönetimini 1590'lardan beri süregelen karmaşık savaş ve isyan zamanlarının ardından gelen bir iyileşme dönemi olarak sunmaya çabalayan 1. Ahmed tarafından yürütülen politik ajanda'nın bir parçası olarak algılanmasıdır.

This thesis aims to offer a literary-historical analysis of Ahlâk-ı Sultân Ahmedî (Morals of Sultân Ahmed), an early seventeenth-century Ottoman treatise on ethics prepared for Sultan Ahmed I (r. 1603-1617). This hitherto unexplored work of ethics was originally written in Persian in 1494 by Hüseyin Vâiz Kâşifî, a renowned Timurid scholar and intellecual, for Sultan Hüseyin Baykara (r. 1469-1506) and his son Ebu?l-Muhsin (d. 1507). In around 1610, Ahmed I ordered a translation of this work, Ahlâk-ı Muhsinî (Morals of Muhsin), into Ottoman Turkish, a task which was completed, with some critical additions, in 1612 by Hocazâde Abdülaziz Efendi, a member of the Hoca Sadeddin (d. 1599) ulema dynasty. This thesis is an attempt to provide a critical examination of Ahlâk-ı Sultân Ahmedî particularly with respect to the question of how such a translated book on ethics was used as a tool to create as well as to legitimize a powerful image of the Ottoman sultan at a time of crisis and change in the Ottoman imperial and dynastic establishment. The main contention is that the production of Ahlâk-ı Sultân Ahmedî should be understood as part of a much larger political agenda carried by Ahmed I, who, as a young and ambitious ruler, tried hard to present his reign and rule as a recovery from the turbulent years of wars and rebellions since the late 1590s.