The social and spatial impacts of large expropriation projects in rural areas: The case of the Malatya Çat Dam

Abstract

Büyük altyapı ve kalkınma projeleri sebebiyle toplulukların yerinden edilmesikalkınma projelerinin en problemli kısmı olarak görülmektedir. Bu çalıĢma büyükçaplı yerinden edilmelerin sosyal ve mekânsal etkilerini Malatya Çat Barajı projesiçerçevesinde tartıĢmayı hedeflemektedir. Bu çalıĢma yerinden edilmenin ve yeniyerleĢimin sosyal sonuçlarına odaklanmıĢtır. Bu çalıĢmanın birinci kısmındadünyada kalkınma projesi olan baraj yapımı sebebi ile yerinden edilme ve yeniyerleĢim tecrübeleri ele alınmıĢtır. Bu tecrübelerin sonuçlarına iliĢkin MichelCerneave ThayerScudder‟ın geliĢtirdiği bu çalıĢmanın da teorik çerçevesini oluĢturanmodellere değinilmiĢtir. Ġkinci kısımda ise Malatya Çat barajı yapımınedeniyleistimlak, yerinden edilme ve yeni yerleĢim tecrübeleri genel olarakdeğerlendirilecektir.. Yeni yerleĢimin Malatya Çat Barajının yapımından 15 yılsonraki sonuçları yapılan saha çalıĢması bulguları doğrultusunda ayrıntılı olarakanlatılmıĢtır.Kalkınma projelerinden biri olan baraj yapımı sebebi ile yerinden edilmeler,özellikle geliĢmekte olan ülkelerde yoksullaĢmalara sebep olduğu için olumsuzeleĢtirilere hedef olmaktadır. Ġyi planlanmıĢ bir yeni yerleĢimin yerinden edilenleriçin bir fırsata dönüĢmesi de mümkündür. Bu çalıĢmanın konusu olan Malatya ÇatBarajı sebebiyle yerinden edilenlerin büyük çoğunluğu için bu proje bir fırsatolmuĢtur. ÇalıĢmanın sonuçlarına göre görüĢme yapılan yeni yerleĢimcilerin büyükçoğunluğu yeni yerleĢimden memnundur ve yaĢam standartlarının arttığıgörüĢündedir. Bu memnuniyetin sebepleri kiĢilere göre değiĢmektedir fakat herkesinittifakla belirttiği sebepler: Yeni mekânlarında sağlık, eğitim ve ulaĢım gibi kamuhizmetlerine ulaĢımlarının kolay olmasıdır. Özellikle çocuklarının eğitimi vegeleceği açısından yeni yerleĢimin daha avantajlı olmasından dolayımemnuniyetlerini ifade etmiĢlerdir.Anahtar Kelimeler:istimlak, yerinden edilme, yeni yerleşim

The displacement and evictions stemming from large infrastructure public worksconstitute the most troublesome social aspects of public development projects. Thisstudy aims to discuss the social and the spatial impacts of large expropriationsundertaken in the context of Malatya Çat Dam Project. The study is focused on thesocial outcome of displacement and resettlement. Subsequent to an overview on theprevious experiences of displacement and new settlement following damconstruction projects, the first section concentrates on the models of evaluation putforth by Cernea and Scudder. The second section presents an overview onexpropriation, displacement and re-settlement and presents a detailed story of theresettlement in the last 15 years after the construction of the Çat Dam in Malatya.Impoverishment risks incurred through displacement associated with developmentprojects (i.e. dam constructions) are generally severely criticized. However, the fieldsurveys suggest a well-planned resettlement process could contribute to the welfareof the displaced, when such a process is well planned and duly carried out. Thedisplacement phase following the construction of the Çat Dam is shown to be anopportunity for the local people. Most of the interviewees were satisfied with theresettlement and had access to better quality public services such as health care,education, and transportation. Hence most of the participants acknowledged animprovement in their standard of living and the future and education of theirchildren.Key words: dam expropriation, displacement, and resettlement