The role of memory in shaping social relations: A case study about the remembrance of Çorum massacre in 1980

Abstract

Bu tez, 1980 yılında meydana gelen Çorum olaylarına tanık olmuş kişilerin hafıza anlatılarını incelemektedir. Alevi ve Sünni vatandaşların ortak geçmişleri üzerine nasıl bir kolektif hafıza kurduklarını ve geçmiş imgelerin anımsanmasında kimliklerin rolünü inceleyen etnografik bir çalışma ortaya çıkmıştır. Bu amaçla, unutuşa karşı bir mücadele olarak Çorum olaylarını anma törenleri ve anmalar üzerine kurulan anlatılar bir ana anlatı biçimi olarak incelenmiştir. Diğer taraftan, olaylar üzerine kurulan, hem öznellik hem de kolektivite içeren bireysel hafıza anlatıları incelenmiştir. Veriler derinlemesine mülakat yöntemiyle olaylara tanık olmuş otuz kişi ile yapılan görüşmeler sonucu elde edilmiştir. Çalışma sonucunda olaylara dair imgelerin benzer olmasına rağmen, şimdinin koşullarıyla birlikte dini ve siyasi aidiyetlerin geçmişi anlamlandırmada Alevi ve Sünni vatandaşlar arasında farklar oluşturduğu ortaya çıkmıştır. Çorum olaylarının hatırlanması, görüşme yaptığım Aleviler için devlet baskısına ve tarihsel mağduriyete olan farkındalığı korumayı sağlarken, muhafazakar ve milliyetçi Sünniler açısından olayları hatırlatmak/hatırlamak ve yüzleşmek sorun teşkil etmiştir. Bu çalışma, bir yandan hafıza ve toplumsal kimlikler arasındaki ilişkinin anlaşılmasına katkıda bulunurken yerel bir örnek üzerinden Alevi meselesine bir bakış sunmaktadır.

This thesis examines memory narratives of witnesses of the Çorum events that happened in 1980. I conducted an ethnographic study to examine how Alevi and Sunni citizens differ in constructing a collective memory based on shared past and the role of identity positions in the recollection of past images. To this end, first, I investigated the narratives and organization of commemorations that memorialize the events as a struggle against forgetting and form a master narrative. Second, I analyze individual memory narratives about the events, which involves subjectivity and collectivity concurrently. The data was collected through in-depth interviews with thirty people who witnessed the events. The research reveals that although images of the events are similar, the present conditions, and religious and political belongings lead Alevi and Sunni citizens to differ in making sense of the past. While for most Alevis I interviewed, remembering of the Çorum events represents a struggle for keeping awareness of state repression and historical victimization, for conservative and nationalist Sunni people, facing and making people remember the events is considered problematic. This thesis provides insight into the relation between memory and social identities as well as an understanding of the Alevi issue through the examination of a local case.