Paris Prensipleri çerçevesinde ulusal insan hakları kurumu modeli olarak ombudsmanlık: Türkiye örneği

Abstract

Günümüzde insan hakları konusu ilgi alanlarının odak noktasını oluşturmaktadır. Bu ilgi ulusal ve ulusal-üstü düzeyde çeşitli girişimleri beraberinde getirmiştir. İnsan haklarının en etkili şekilde korunması ulusal düzeyde gerçekleştirilebileceği için ulusal insan hakları kurumları kurularak bu işlev yerine getirilmeye çalışılmaktadır. Ulusal insan hakları kurumu modellerinden biri olan ombudsmanlık modeli kurumlar kamu yönetiminin denetlenmesi işlevi ile öne çıkmakta ve insan hakları alanında önemi gittikçe artan kurumlar olmaya başlamaktadır. Ülkemizde ulusal insan hakları kurumu modeli olarak ombudsman modelinde `Kamu Denetçiliği Kurumu`, komisyon modelinde `Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu` kurularak insan hakları alanında önemli gelişme kaydedilmiştir.İnsan haklarının korunması işlevine sahip kurumlar için asgari standartlar belirleme ihtiyacı Paris Prensiplerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Aynı zamanda, Paris Prensipleri kendi ulusal kurumlarını kurmak isteyen ülkelere yol haritası göstermektedir. Ayrıca Paris Prensiplerine uygunluk ulusal kurumlara birtakım haklar kazandırmaktadır. Paris Prensiplerinin ülkeler için bir bağlayıcılığı bulunmamakla birlikte uluslararası hukuk açısından manevi bağlayıcılık kazanmaya başladığı dile getirilmektedir. Kamu Denetçiliği Kurumunun Paris Prensipleri ile uyumlu olup olmadığını ortaya koymak bu çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır.Anahtar Kelimeler: İnsan Hakları, İnsan Haklarının Korunması, Ulusal İnsan Hakları Kurumları, Paris Prensipleri, Ombudsman, Kamu Denetçiliği Kurumu

Today, human rights is the focus of attention. This interest has brought various initiatives at national and supra-national level. Since the most effective protection of human rights can be carried out at the national level, national human rights institutions are being established and trying to fulfill this function. Ombudsman model institutions, which is one of national human rights institution model come forward with its `supervising of public administration` function and become an increasingly important institution in the field of human rights. Significant progress has been made in the field of human rights by establishing as a national human rights institution in our country which are `Turkish Ombudsman Institution` in the model of the ombudsman and `National Human Rights and Equality Institution of Turkey` in the commission model.The need to set minimum standards for institutions with the function of protecting human rights ensured the emergence of the Paris Principles. At the same time, the Paris Principles show a road map to countries wishing to establish their own national institutions. In addition, compliance with the Paris Principles entitles national entities to certain rights. It is stated that the Paris Principles have begun to acquire moral binding in terms of international law, while not binding for countries. It is the focus of this work to show whether the Turkish Ombudsman Institution is in compliance with the Paris Principles or not.Keywords: Human Rights, Protection of Human Rights, National Human Rights Institutions, Paris Principles, Ombudsman, Turkish Ombudsman Institution