Türk Anayasa Mahkemesinin yargısal aktivizmi: Laiklik ilkesi çerçevesinde verilen kararlar üzerine bir inceleme

Abstract

Türk Anayasa Mahkemesi'nin yargısal aktivizminin laiklik ilkesi çerçevesinde verilen kararlar bağlamında incelenmesi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Yargısal aktivizm, anayasa mahkemelerinin yetkilerini genişletmesi yoluyla yargısal denetim sınırlarını aşması olarak tanımlanabilir. Söz konusu Türk Anayasa Mahkemesi olunca, yargısal aktivizm ayrı bir öneme sahiptir. Mahkeme kuruluşundan itibaren birçok tartışmalı karara imza atmış, 2000'li yıllardan itibaren bu kararlar yargısal aktivizm kavramı etrafında eleştirilmiştir. Din-devlet ilişkileri bağlamında laiklik ilkesi çerçevesinde verilen kararlar bu tartışmalı konuların başında gelmektedir. Çalışmada bu kararların yargısal aktivizm niteliği taşıyıp taşımadığı, Mahkemenin benimsediği laiklik tutumu göz önüne alınarak incelenmiştir. Dava konusu itibariyle laiklikle ilgili verilen kararların dışındaki aktivizm örnekleri bu çalışmanın kapsamı dışındadır. Çalışmada dava metinleri baz alınmış, gerekli yerlerde ikincil kaynaklara başvurulmuştur. Yargısal aktivizm ve laiklik kavramlarının teorik incelemesinde ise bu konularda yazılan yetkin eserler dikkate alınmıştır. İnceleme sonucunda, Mahkemenin katı laiklik anlayışını benimsediği kararlarda aynı zamanda aktivist bir tutum içinde olduğu gözlemlenmiştir.

The aim of this study is to analyze the judicial activism of Turkish Constitutional Court, based on the decisions it has made in relation to the concept of laicism. Judicial activism can be defined as that a constitutional court exceed the limits of judicial review by extending its authority. The concept of judicial activism is of particular significance with regard to Turkish Constitutional Court. The Court has made many decisions that sparked off controversies. From 2000s onwards, these decisions has attracted many criticism with respect to the concept of judicial activism. The decisions given with reference to the concept of laicism, within the context of relationship between religion and state, are the most obvious examples. This study makes an analysis of these decisions as to whether they can be regarded as instances of judicial activism, with regard to the Court's attitude towards laicism. The decisions that are also instances of judicial activism, yet, not given in reference to laicism are not included in this study. In this study, while court decisions constitute the primary sources, secondary sources have been consulted when necessary. In the sections where a theoretical review of the concepts of judicial activism and laicism are presented, taken into consideration are the most referred works in the field. The analysis of the court decisions made in this study indicates that the Court has maintained an activist attitude in the decisions in which adopted is a rigid application of laicism.