Islamic calligraphy in residential architecture in İstanbul and Anatolian territories in the late Ottoman period: A cultural agent

Abstract

Bu tez, geç Osmanlı döneminde İstanbul ve Anadolu topraklarında bulunan evlerdeki hat levhalarının ve İslami yazıların şehir sakinlerinin günlük yaşantısındaki kültürel rolü üzerine bir araştırmadır. Bu yazılar nasıl anlamlandırılır? Kim için ve ne amaçla yazılmıştır? Anlam nasıl iletilir? Evlere kutsal karakter kazandırmak için mi yazılmıştır yoksa İslam dünyasında evler zaten kutsal bir statüye mi sahiptir? Sadece bir tüketim modelinin parçası olarak, dekoratif ya da süsleme amaçlı mı yazılmıştır? Ahlakı güzelleştirmek amaçlı, dini ve ahlaki kuralları hatırlatan yazılar mıdır ya da kötü etkiler ve talihsizlik gibi negatif durumlardan korunma amaçlı mı yazılmıştır? Bu tez çalışması evlerdeki hat levhaları ve yazıların `koruyucu` amaçlı kullanıldığını savunmaktadır. Bu tez, evlerdeki hat levhalarında yaygın olan şablonu tespit etmek amaçlı bir yorumlayıcı, nitel araştırma çalışması içermektedir. Araştırma kapsamında incelenen 1121 hat levhasından, örneklem kriterleri ile uyumlu 208 hat levhası seçilmiş ve seçilen bu örneklem içerisinde 128 örneğin koruyucu amaçlı kullanımı tanımlanmıştır. Tezin teorik çerçevesi, kültürel, sosyolojik ve fenomenolojik perspektiflerden desteklenmektedir.

This thesis is an investigation into the role of Islamic Calligraphy at houses as a cultural agent in the everyday life of city dwellers in Turkey in late Ottoman period. How do such inscriptions mean? To whom? How do they convey the meaning to the audience? Are they placed for attributing a sacral character to houses or have the houses already acquired the sacred status in Muslim world? Are they placed only for ornamental and decorative purposes or part of a consumption pattern? Are they serving to public as a reminder of ethic or religious rules to improve moral or are they placed for apotropaic purposes. In my thesis, I claim that the Islamic calligraphy has connoted meaning and calligraphic panels at houses are used for mostly apotropaic purposes which means that they are supposedly having the power to avert evil influences or bad luck. The thesis covers an interpretive research study, the objective of which is to identify the pattern of calligraphic panels in houses. Among the 1121 calligraphic panels examined, a sampling group of 209 panels are formed and 128 samples are identified as `apotropaic` that stands for asking God's mercy, protection and generosity. The theoretical framework of the thesis is enriched by cultural, sociological and phenomenological perspectives.