Farklı liselerde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin iş doyumlarına ilişkin algıları ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki Tekirdağ/Çerkezköy örneği

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Anadolu liselerinde çalışan yönetici ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerini ve iş doyumlarını incelemektir. Ayrıca yönetici ve öğretmenlerin iş doyumlarının ve tükenmişliklerinin cinsiyet, yaş, kıdem, öğrenim durumu, branş değişkenlerine göre nasıl değiştiği de incelenmiştir.Araştırmaya Tekirdağ İli Çerkezköy İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'ne bağlı olarak devlet okullarında çalışan 36 yönetici, 224 öğretmen toplam 270 çalışan katılmıştır. Veri elde etmek için Bilgi Formu, Maslach Tükenmişlik Ölçeği ile Hackman ve Oldham İş Doyum Ölçeği yönetici ve öğretmenlere uygulanmış ve tespit edilen algıları değerlendirmeye alınmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin kodlanması ve analizi SPSS 17,0 (Statistical Package for the Social Sciences) programında yapılmıştır. Katılımcıların ölçek formundaki maddelerin her birinden almış oldukları puanların toplamları alınarak ölçek puanları elde edilmiş, toplam puanlarının normallik dağılımı Shapiro-Wilk testi ile sınanmış, çarpıklık ve basıklık değerlerine bakılmıştır. Tükenmişlik ölçeği puanlarının Shapiro-Wilk testi uygulanmış, normal dağılım göstermeyen veriler için demografik değişkenler ile toplam puanlar arasındaki ilişkinin incelenmesinde iki kategoriden oluşan değişkenler için nonparametrik testlerden Mann Whitney U testi, ikiden fazla kategoriden oluşan değişkenler için de Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Tükenmişlik ve İş doyumu ölçeklerinin puanlarının aralarındaki ilişkiyi incelerken ise Çoklu Doğrusal Regresyon analizinden faydalanılmıştır.Katılımcıların iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin orta derecede oldukları belirlenmiştir. Duygusal tükenme ve duyarsızlaşma düzeylerinin düşük derecede, kişisel başarılarının ise yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. İş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin görev değişkenine göre incelendiğinde idarecilerin iş doyumu düzeyinin öğretmenlerden daha yüksek olduğu, duygusal tükenmenin öğretmenlerde, kişisel başarıda azalmanın ise yöneticilerde daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Yaş değişkenine göre iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri incelendiğinde 31-40 ile 50 ve üstü yaş grubunda olanlar diğerlerine, cinsiyet değişkenine göre ise erkekler kadınlardan kişisel başarıda daha fazla azalma yaşamaktadırlar. Eğitim durumu değişkenine göre lisans mezunları yüksek lisans mezunlarına kıyasla daha fazla iş doyumuna sahip oldukları görülmüştür. Katılımcıların iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin branş değişkenine göre incelendiğinde Güzel Sanatlar branşındaki öğretmenlerin iş doyumu diğer branşlardan düşük, Fen Bilimleri branşındaki öğretmenlerin duygusal tükenme düzeyleri yüksek, Güzel sanatlar ve diğer dersler branşındaki öğretmenlerin duyarsızlaşma düzeyleri düşük, kişisel başarı alt boyutunda diğer dersler grubundaki öğretmenlerin kişisel başarıda azalma düzeyleri ise daha yüksektir. 1-5 yıllık kıdeme sahip öğretmenlerin diğerlerine göre daha yüksek düzeyde iş doyumuna sahip oldukları görülmüştür. 11-15 yıllık öğretmenlik kıdemine sahip olanlar daha düşük düzeyde duyarsızlaşma yaşadıkları, kişisel başarı alt boyutunda, 1-5 yıllık öğretmenlik kıdemine sahip olanların ise kişisel başarıda azalmayı daha düşük düzeyde yaşadıkları tespit edilmiştir. 1-5 yıllık kıdeme sahip idarecilerin düşük düzeyde tükenmişlik yaşadıkları, okulda çalışma süresi değişkenine göre 1-5 yıllık çalışma süresine sahip olanların ise duyarsızlaşma düzeylerinin daha yüksek olduğu görüldü. 16 yıl ve üstü çalışma süresine sahip olanların kişisel başarıda azalma düzeyleri diğer çalışma süresine sahip olanlardan daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Yapılan analiz sonuçlarından duygusal tükenme arttıkça iş doyumunun azaldığı ve iş doyumunun tükenmişlik düzeyinden etkilendiğini sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: İş Doyumu, Tükenmişlik

The purpose of this research was to analyse burnout levels and work satisfaction of the administrators and the teachers who work at different schools. In addition, an effort was made to determine how the variants; gender, age, seniority, education status and branch change the satisfaction and the burnout levels.36 administrators and 224 teachers; in total 270 employees who work at state schools in Çerkezköy, Tekirdağ participated in this study. In the collection of data; information form, Maslach Burnout Inventory and Hackman and Olham Job Diagnostic Survey were applied to the participants. The perception of the participants was evaluated. The coding and analysis of data obtained from the survey results were carried out via the program of SPSS 17.0 (Statistical Package for the Social Sciences). The total score was obtained by gathering the points which the participants received from each question. Shapiro–Wilk Test was adopted to analyse the distribution of normality of the total score. The value of skewness and kurtosis were also analysed. Shapiro-Wilk Test was applied to burnout scale scores. To analyse the relation between the demographic variables for data not showing a normal distribution and the variable consists of two categories, Non-parametric Tests of Mann-Whitney U was adopted and The Kruskal-Walls Test was used for the variables comprising more than two categories. Multiple Linear Regression Analysis was used to examine the relationship between burnout and job satisfaction scale scores.According to the results, levels of burnout and job satisfaction were moderate. Degree of emotional exhaustion and depersonalization were at low levels while personal success was found to be high. When the levels of job satisfaction and burnout are analysed according to task variables, it was found that the levels were higher for the administrators in comparison with the teachers. On the other hand, emotional exhaustion of the teachers was lower and the decrement in personal success of the managers was higher. When the job satisfaction and burnout was examined according to the age variable, the people who were between 31- 40, 50 and over 50 experienced less personal success than the others. According to the gender, men experienced less personal success than women do. According to the educational level, those who have a master degree experienced more job satisfaction compared to the others who didn't. When the participants were analysed according to the branch, the satisfaction of the Fine Art teachers was less than the other branches. Emotional exhaustion of Science and Technology teachers were at a high level while the depersonalization level of Fine Art Teachers were low. The reduction of personal accomplishment of other subject teachers was at a high level. The job satisfaction levels of the teachers who have an experience from 1 to 5 years were higher than the others. Depersonalization levels are getting lower for the teachers who are experienced from 11 to 15 years. The level of the reduction in personal success of the teachers between 1 to 5 years was at a low level. On the other hand, the administrators who are experienced from 1 to 5 years feel depersonalization at a low level but according to the working time level, 1 to 5 years experienced administrators live depersonalization at high levels. The administrators who have been working for 16 years or more experience the reduction of personal success at higher levels than the others. From the results of the analysis, it can be said that when emotional burnout increases, job satisfaction degreases and job satisfaction is affected by the levels of burnout.Key Words: Job Satisfaction, Fatigue