Örgüt kültürü ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi (Balıkesir ili merkez ilçe örneği)

Abstract

Bu yüksek lisans tez çalışmasının amacı; ilkokullarda görev yapan öğretmenlerin algıladıkları örgüt kültürü ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin belirlenmesidir.Araştırmanın evrenini, Balıkesir İli Merkez ilçede bulunan 23 ilkokulda görev yapan 649 öğretmen oluşturmaktadır. Geri dönen 438 veri toplama aracından 22 tanesi (% 5) uygun biçimde doldurulmadığından değerlendirmeye alınmamıştır. Analizler 416 öğretmene ait veri toplama aracı ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama sürecinde `Kişisel Bilgi Formu`, Terzi (2005) tarafından geliştirilen `Okul Kültürü Ölçeği` ve Mercan (2006) tarafından geliştirilen `Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği` kullanılmıştır. Toplanan verilerin çözümlenmesi ve değerlendirilmesinde SPSS 16.0 programından faydalanılmıştır. Ölçeklerden alınan puanlara ait frekans, aritmetik ortalama ve yüzde dağılımları hesaplanmış, değişkenler arasındaki ilişki incelenirken korelasyon analizi yapılmıştır. Ortalama puanlar arasındaki farkların anlamlılığı test edilirken, bağımsız gruplar t-testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) yapılmıştır. Yordayıcılığı test etmek için basit doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmada hata payı .05 olarak alınmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı düzeyleri arasında cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmazken, okul kültürüne yönelik algıları cinsiyetlerine göre değişiklik göstermektedir ve erkek öğretmenlerin algıları kadın öğretmenlere göre daha yüksektir. Ölçeklere ait alt boyutların cinsiyete göre anlamlılık düzeyleri incelendiğinde okul kültürü ölçeğinin görev alt boyutunda anlamlı bir farklılık görülmektedir ve erkek öğretmenlerin göreve yönelik algıları kadınlar öğretmenlerden daha yüksektir.Araştırmada öğretmenlerin hem okul kültürüne yönelik algıları hem de örgütsel vatandaşlık davranışı düzeyleri arasında kıdeme göre istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Okul kültürünün destek alt boyutunda ise bulunduğu okulda 1-5 yıl arası görev yapanların okul kültürüne yönelik algıları, 6-10 yıl arası görev yapanlardan daha yüksektir.Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin hem okul kültürüne yönelik algıları hem de örgütsel vatandaşlık davranışı düzeyleri arasında branşlarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ancak okul kültürünün destek, başarı ve bürokratik alt boyutlarında branşa göre anlamlı farklılık bulunmaktadır. Buna göre bu üç boyutta branş öğretmenlerinin okul kültürüne yönelik algıları, sınıf öğretmelerine göre daha yüksektir. Ayrıca örgütsel vatandaşlık davranışının alt boyutlarının tamamında branşa göre anlamlı bir farklılık görülmektedir. Buna göre dört alt boyutun tamamında branş öğretmenleri, sınıf öğretmelerine göre daha yüksek seviyede örgütsel vatandaşlık davranışı düzeyine sahiptir.Bu araştırma ile öğretmenlerin okul kültürüne yönelik algıları ile örgütsel vatandaşlık davranışı düzeyleri arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin okul kültürüne yönelik algılarının örgütsel vatandaşlık davranışı düzeylerine olumlu düzeyde katkılar sağladığı görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Örgüt kültürü, Okul kültürü, Örgütsel vatandaşlık davranışı

The aim of this master's thesis is to determine the correlation between the organizational culture perception of the teachers working at primary schools and their organizational citizenship behavior. 649 teachers in 23 primary schools in central district of Balıkesir are the universe of the research. 22 of 438 returned data collection tools (5 %) were excluded from the evaluation due to not being filled properly. Analysis was carried out with the data collection tool of 416 teachers. `Personal Information Form` developed by the researcher, `School Culture Scale` developed by Terzi (2005) and `Organizational Citizenship Behavior Scale` developed by Mercan (2006) were applied to the elementary school teachers. SPSS 16 software was used for the analysis and evaluation of the collected data. Frequency, mean and percentage distributions of the scores derived from the scales were calculated; correlation analysis was carried out to examine the correlation between variables. Independent samples t-test and One-way analysis of variance (ANOVA) were used while testing the significance of differences between mean scores, Simple Linear Regression analysis was used to test the predictivity. The tolerance was .05.As a result of the research; there was no statistical significant difference between the organizational citizenship levels according to teachers' gender whereas their perception of school culture varies according to gender and men's attitude scores are higher than those of women. When the sub-dimensions of the scale were examined according to gender, there is a significant difference in the task dimension of School Culture Scale and men's perception towards their occupation were higher than that of women.It has been concluded in the research that there is no statistically significant difference between the teachers' perception of school culture and organizational citizenship behavior in terms of seniority level. Within the `support` sub-dimension of the school culture; it is obvious that the perceptions of the teachers working at their present school for 1-5 year are higher than those working for 6-10 years.According to the research result, there is no statistically significant difference between the teachers' perception of school culture and organizational citizenship behavior in terms of their branches. However, there is significant difference among `support, success and bureaucratic` sub-dimensions of school culture in terms of branches. Thus, according to these three dimensions, subject teachers have higher-level attitude of school culture than primary school teachers. In addition, a significant difference in all sub-dimensions of organizational citizenship is observed in terms of branches. Accordingly, subject teachers have higher-level of organizational citizenship than primary school teachers in all of the four sub-dimensions.In this research, it has been concluded that there is a positive moderate correlation between the teachers' perceptions of school culture and organizational citizenship behavior. It is obvious that teachers' perceptions of school culture contribute positively to the level of their organizational citizenship behavior.Key Words: Organization culture, School culture, Organizational citizenship behavior