Lise öğretmenlerinin yönetici ruhsal liderlik algılarının öğretmenlik liderliğine ve öz-yetkinliklerine olan etkisi

Abstract

Bu çalışmada, lise öğretmenlerinin yönetici ruhsal liderlik algıları, öğretmen liderliği ve öğretmen öz-yetkinliklerine olan etkisi incelemiştir. Ayrıca yönetici ruhsal liderlik algısının öğretmen liderliği ve öğretmen özyetkinliği davranışları çeşitli demografik özelliklere (Yaş, cinsiyet, mesleki kıdem, öğrenim durumu, branş, okuldaki öğretmen sayısı ve okul türü) göre değişip değimediği de araştırmada alt amaçları oluşturmuştur. Bu çalışmada, araştırma amacına ve problemine uygun olarak nicel araştırma modelleri içerisin de yer alan ilişkisel tarama modelinden faydalanılmıştır. Çalışma, ölçek geliştirme ve bu ölçeğin kullanılarak veri elde edilmesi şeklinde iki temel aşamadan oluşmaktadır. Araştırmanın birinci aşamasında, araştırma değişkenlerinden yönetici ruhsal liderlik algısını ölçmek amacıyla ölçek (Yönetici Ruhsal Liderlik Algı Ölçeği) geliştirme çalışması yapılmıştır. İkinci aşamasında ise, geliştiren ölçek doğrultusunda liselerde görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin ruhsal liderlik algılarının, öğretmen liderliği ve öğretmen öz yetkinliğine olan etkisinin inceleme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Araştırma 2015-2016 eğitim-öğretim yılında İstanbul ili Anadolu yakasındaki öğretmenler üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın birinci aşaması olan ölçek geliştirme çalışması için 580 öğretmen, ikinci aşama için ise 420 öğretmenden veri toplanmıştır. İkinci aşamada veri toplamak için, kişisel bilgi formu, Ohio öğretmen yetkinlik ölçeği, öğretmen liderliği ölçeği ve Yönetici Ruhsal Liderlik Algı Ölçeği kullanılmıştır. Ölçek geliştirme çalışmasında, açımlayıcı faktör analizi, Cronbach alfa, test-tekrar test, eşdeğer form, madde-kalan, madde-toplam analizlerinden faydalanılmıştır. Öğretmenlerin kendileri açısından okul yöneticilerinin ruhsal liderlik algıları, öğretmenlerin liderlik davranışları ve öğretmenlerin öz-yetkinlik davranışlarının yaş, görev yapılan lise türü, cinsiyet, öğrenim durumu, branş, mesleki deneyim ve okuldaki öğretmen sayısı değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için bağımsız gruplar t testi ve tek yönlü varyans analizi-ANOVA yapılmıştır. Öğretmenlerinin yönetici ruhsal liderlik algısının, öğretmen liderliğini ve öz yetkinliğini yordamadaki rolünü test etmek amacıyla ilgili değişkenler arasındaki yapısal ilişkiler, Yapısal Eşitlik Modellemesi kullanılarak test edilmiştir.Araştırma kapsamında öğretmenlere göre okul yöneticilerinin ruhsal liderlik düzeylerini ölçmek amacıyla kullanılabilecek geçerliği ve güvenirliği kanıtlanmış Yönetici Ruhsal Liderlik Algı Ölçeği geliştirilmiştir. Ölçek 28 maddeden oluşmakta ve ruhsal liderlik modelinin; vizyon, umut/inanç/fedakarlık, anlamlılık/fark oluşturma ve verimlilik/üretkenlik alt boyutlarını ölçmektedir.Araştırmaya katılan öğretmenlerin ruhsal liderlik algıları, liderlik becerileri ile ve öz-yetkinlik algıları üzerine yaş, kıdem, öğrenim durumu ve çalışılan okuldaki öğretmen sayısı değişkenlerinin bir etkisi bulunmamaktadır. Bunun yanında, cinsiyet, çalışan okul ve branşın kısmi etkilerinin olduğu bulunmuştur. Kadınların liderlik düzeyleri, imam hatipte çalışan öğretmenlerin ruhsal liderlik algıları, Anadolu lisesinde çalışanların öz-yetkinlik algıları, branşı fen bilimleri olanların ruhsal liderlik algıları daha yüksek bulunmuştur.Yapısal eşitlik modeli analizi sonucuna göre ise, ruhsal liderlik algısının, öğretmen öz-yetkinliğindeki değişkenliğin % 8'ini ve öğretmen liderliği davranışlarını sergileme düzeylerindeki değişkenliğin ise % 24'ünü yordadığı tespit edilmiştir. Son olarak araştırmada, elde edilen sonuçlar ışığında çeşitli öneriler getirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Ruhsallık, Ruhsal Liderlik, Öğretmen Liderliği, Öğretmen ÖzYetkinliği.

In this study, the effects of high school teachers on managerial spiritual leadership perceptions, teacher leadership, and teacher self-efficacy were examined. In addition, the sub-objectives of the study were; whether the managerial spiritual leadership perception changed the behavior of teacher leadership and teacher self-efficacy according to various demographic characteristics (Age, gender, occupational seniority, education status, branch, number of teachers in the school, and school type).In this study, relational screening model, which is included in quantitative research models, was used in accordance with the purpose and problem of research.The study consists of two basic stages: scale development and data acquisition by using this scale. In the first stage of the study, a scale (Managerial Spiritual Leadership Perception Scale) development study was conducted to measure the perception of managerial spiritual leadership from research variables. In the second stage, in accordance with the developed scale, studies about the effects of school administrators' perceptions of spiritual leadership on teacher leadership and teacher self-efficacy have been carried out according to the perceptions of teachers working in high schools.The research was carried out on the teachers of Istanbul Anatolian Side in 2015-2016 academic year. Data was collected from 580 teachers for the scale development work, which is the first step of the research. For the second stage, data was collected from 420 teachers.In the second stage, data were collected using personal information form, Ohio teacher competency scale, teacher leadership scale and Manager Spiritual Leadership Perception Scale. In the scale development study, exploratory factor analysis, Cronbach alpha, test-retest, equivalent form, item-residual, item-total analyzes were used.Independent groups t-test and one-way variance analysis - ANOVA were performed to determine whether the school administrators' perceptions of spiritual leadership, leadership behaviors of teachers and self-efficacy behaviors of teachers varied according to age, type of high school, gender, education status, branch, professional experience and number of teachers in the school.Structural relationships between the relevant variables were tested using Structural Equation Modeling in order to test the role of teachers in predicting managerial spiritual leadership perception, teacher leadership and self-efficacy.Within the research, Manager Spiritual Leadership Scale; of which validity and reliability proven; were developed to measure the spiritual leadership levels of school administrators according to the teachers.The scale consists of 28 items and measures the sub-dimensions; vision, hope / belief / sacrifice, significance / difference making and productivity / productivity; of the spiritual leadership model.There is no effect of age, seniority, education status and number of teachers in the schools studied on the perceptions of spiritual leadership, leadership skills and self-efficacy perceptions of the teachers participating in the research. Besides, gender, school and branch were found to have partial effects.The leadership levels of women, spiritual leadership perceptions of teachers working in Religious Vocational High School, self-efficacy perceptions of those working in Anatolian High School, and spiritual leadership perceptions of science teachers were found higher.According to the structural equation model analysis, it was found that spiritual leadership perception predicts 8% of variance in teacher self-efficacy and 24% of variance in exhibiting teacher leadership behaviors. Finally, in the research, various suggestions were made in the light of the results obtained.Key words: Spirituality, Spiritual Leadership, Teacher Leadership, Teacher SelfEfficacy.