Okul yöneticilerinin yaratıcı ve eleştirel düşünme eğilimleri ile karar verme stilleri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkiler örüntüsü

Abstract

Bu çalışmanın amacı, okul yöneticilerinin yaratıcı ve eleştirel düşünme eğilimleri ile karar verme stilleri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkiler örüntüsünü araştırmaktır. Araştırmada ilişkisel tarama yöntemi ve Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2015-2016 öğretim yılında İstanbul Anadolu Yakası ilçelerinde devlet okullarında çalışan 2837 okul yöneticisi oluşturmuştur. Araştırmaya tesadüfi örneklem yöntemiyle seçilen ilçelerden (Kadıköy, Üsküdar, Sultanbeyli, Tuzla ve Pendik) 586 okul yöneticisi katılmıştır. Veriler dört farklı ölçek kullanılarak toplanmıştır: Scott ve Bruce (1995) tarafından geliştirilen ve Taşdelen (2002) tarafından Türkçe'ye uyarlanan `Karar Verme Stilleri Ölçeği`; D'Zurilla ve Maydeu-Olivares (1995) tarafından geliştirilen ve D'Zurilla, Nezu ve Maydeu-Olivares (2002) tarafından revize edilen ve Çekici (2002) tarafından Türkçe'ye uyarlanan `Sosyal Problem Çözme Envanteri-Kısa Formu`; araştırmacı tarafından geliştirilen `Marmara Yaratıcı Düşünme Eğilimleri Ölçeği` ve `Marmara Eleştirel Düşünme Eğilimleri Ölçeği` ile toplanmıştır.Okul yöneticilerinin yaratıcı ve eleştirel düşünme eğilimleri ile karar verme stilleri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkiyi belirlemek için Pearson Korelasyon, yordama düzeylerini belirlemek için regresyon analizi yapılmıştır. Okul yöneticilerinin yaratıcı ve eleştirel düşünme eğilimleri ile karar verme stilleri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkiler örüntüsünü belirlemek için ilk önce kuramsal ilişki temel alınarak bir model önerilmiş, daha sonra önerilen model toplanan verilerle test edilmiştir. Önerilen model Yapısal Eşitlik Modelleme (YEM) çalışmalarında kullanılan uyum indekslere göre değerlendirilmiştir. Okul yöneticilerinin yaratıcı düşünme eğilimleri, eleştirel düşünme eğilimleri ile karar verme stilleri ve problem çözme becerileri arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Okul yöneticilerinin eleştirel ve yaratıcı düşünme eğilimleri, hem karar verme stillerini (rasyonel ve kaçınmacı) hem de problem çözme becerilerini yordamaktadır. Ayrıca okul yöneticilerinin rasyonel, kaçınmacı ve anlık karar verme stilleri, problem çözme becerilerini yordamaktadır. Okul yöneticilerinin eleştirel ve yaratıcı düşünme eğilimleri, karar verme stilleri (rasyonel, kaçınmacı ve anlık) aracılığı ile problem çözme becerilerini etkilemektedir. Yapısal eşitlik modeli bulgularına göre okul yöneticilerinin yaratıcı ve eleştirel düşünme eğilimleri ile karar verme stilleri (rasyonel, kaçınmacı ve anlık) birlikte, problem çözme becerilerindeki değişimin %45'ini açıklamış ve önerilen model doğrulanmıştır.

The aim of this study was to investigate the relationship pattern of school administrators' creative and critical thinking dispositions with decision making style and problem solving skills.Relational screening model with structural equational modeling (SEM) was employed in the study. The population of the study were 2837 school administrators working at state schools that were located at Asia side suburban-districts of Istanbul during 2015-2016 school year. 586 school administrators participated in research from the district selected by random sampling method (Kadıköy, Üsküdar, Sultanbeyli, Tuzla and Pendik). Data was collected through four different scales: Decision Making Styles Scale was developed by Scott and Bruce (1995) and adapted to Turkish by Taşdelen (2002); Social Problem Solving Inventory-Short Form was developed by D'Zurilla and Maydeu-Olivares (1995), revised by D'Zurilla, Nezu and Maydeu-Olivares (2002) and adapted to Turkish by Çekici (2002); Marmara Creative Thinking Dispositions Scale and Marmara Critical Thinking Dispositions Scale developed by the researcher within the scope of current study.Pearson correlation coefficient was used to examine the relationship of school administrators' creative and critical thinking dispositions with decision making styles and problem solving skills. Also regression analysis was conducted to determine the significant predictors of research variables. In order to determine the relationship patterns school administrators' creative and critical thinking dispositions with decision making styles and problem solving skills, a model was first proposed based on theoretical relationship, then the proposed model was tested with the collected data. The proposed model was evaluated according to fit index used in Structural Equation Modeling (SEM) studies.Data indicated that there is a significant relationship of school administrators' creative and critical thinking dispositions with decision making styles and problem solving skills. The school administrators' critical and creative thinking dispositions are both predicted decision making styles (rational and avoidant) and problem solving skills. Moreover, rational, avoidant and spontaneous decision making styles significantly predicted problem solving skills of school administrators. School administrators' critical and creative thinking dispositions effected problem solving skills through decision making styles (rational, avoidant and spontaneous). According to the findings of SEM analysis, school administrators' creative and critical thinking dispositions together with decision-making styles (rational, avoidant and spontaneous), 45% of the change in problem solving skills was explained and the proposed model was confirmed.