Sosyal kaygı belirtilerinin şema terapi modeli açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada sosyal kaygı belirtileri ile algılanan ebeveynlik biçimleri ve şema alanları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Ayrıca, algılanan ebeveynlik biçimleri ve şema alanları arasından sosyal kaygı belirtilerini yordayan bir değişken olup olmadığı değerlendirilmiştir. Çalışmanın örneklemi; klinik olmayan, 18‐45 yaş aralığında bulunan, 320 gönüllü katılımcıdan oluşmuştur. Veriler internet üzerinden çevirimiçi form yöntemi ile toplanmıştır. Çalışmada kullanılan ölçekler Türkçe uyarlamalarının geçerlilik ve güvenilirliği kanıtlanmış olan; Young Ebeveynlik Ölçeği (YEBÖ), Young Şema Ölçeği‐Kısa Form 3 (YŞÖ‐KF3) ve Liebowitz Sosyal Kaygı Ölçeği (LSKÖ)'dir. Çalışmanın korelasyon analizi sonucunda sosyal kaygı belirtilerinin anne ve babaya dair algılanan aşırı koruyucu‐evhamlı ebeveynlik biçimi, anneye dair algılanan değişime kapalı duygularını bastıran ebeveynlik biçimi, kopukluk şema alanı, zedelenmiş otonomi şema alanı, yüksek standartlar şema alanı ve diğeri yönelimlilik şema alanı ile pozitif yönde anlamlı ilişkide olduğu anlaşılmıştır. Regresyon analizi sonucunda sosyal kaygı belirtilerini babaya dair algılanan aşırı koruyucu/evhamlı ebeveynlik biçimi ve zedelenmiş otonomi şema alanının pozitif yönde yordadığı bulgulanmıştır. Çalışmanın sonuçlarına ilişkin ayrıntılar ilgili alanyazın ışığında değerlendirilmiştir.

In this study, relationships between social anxiety symptoms with schema domains and perceived parenting styles has been investigated. Also, the study examined whether or not any schema domains or perceived parenting styles predict social anxiety syptoms. The sample of the study consisted of non-clinic, 320 voluntaries who were in the 18-45 age range. The data were collected via online form method. In the study, Turkish versions of Young Parenting Inventory (YPI), Young Schema Questionnaire (YSQ) and Liebowitz Social Anxiety Scale (LSAS) were used. Correlation analyses of the study indicated that social anxiety symptoms are positively correlated with perceived maternal and paternal overprotective/anxiousparenting style and perceived maternal emotionally inhibited parenting style as well as disconnection and rejection, impaired autonomy and performance, other directedness, unrelenting standards schema domains. Regression analyses revealed that social anxiety was positively predicted by perceived paternal overprotective/anxious parenting style and impaired autonomy and performance schema domain. The details of the results were discussed according to relevant literature findings.