Ahmet Cevdet Paşa ve Osmanlı Devleti`nde eğitimin modernleşmesi

Abstract

Bu çalışmada Tanzimat ile başlayan Osmanlı Devleti modernleşme sürecinde Ahmet Cevdet Paşa'nın yeri ve önemi, eğitim alanında ortaya koyduğu ıslahatlar değerlendirilmiştir. Osmanlı Dönemi eğitim sisteminde hangi kurumların ön planda oldukları, medreselerin müfredatları, usul ve usulsüzlükleri, Tanzimat ile birlikte tanışılan `Batı eğitim modeli` açıklanmıştır. Eski ve yeni eğitim sisteminin protokolünde yer alan Osmanlı aydını Cevdet Paşa, bu sentez dönemde eğitim modeli hakkında görüşlerini ifade etmiş, bu belgelerin asılları transkriptleriyle birlikte çalışmada sunulmuştur. Cevdet Paşa'nın eğitimde modernleşme usullerini tartışmış olduğu yazılarında, Osmanlı toplumuna uygun eğitim modelini öne sürerken, yenilenmesi gereken hususlara da dikkat çekmiştir. Topluma uygunluk, eğitim modelinde kültür yabancılaşması gibi konuları ele alarak bugünün sorunlarını o günün dünyasında ortaya koymuştur. Cevdet Paşa'nın eğitim üzerine kaleme almış olduğu layihalar: Darülmuallimin nizamnamesi, Umum mektepler programlarına dair arizası, Islahat ve Tanzimat'a dair arizalarıdır. Bu arşiv dökümleri çevresinde ele alacağımız bu sorunsal, Cevdet Paşa'nın entelektüel birikimiyle anlaşılır kılınmıştır. Çalışmamızda Tanzimat öncesi ve sonrası Osmanlı eğitim modeli kısaca anlatılmış, bunun akabinde eğitimin `Batılılaşması`, Batılılaşma gereksinimi olarak eğitim kurumlarında görülen usulsüzlükler açıklanmıştır. Cevdet Paşa'nın bu eğitim modeli değişimindeki rolü, Batılılaşan eğitime ayak uydurulması noktasında yazdığı raporlar, eğitimi iyileştirme girişimleri birinci elden kaynaklar aracılığı ile okura sunulmuştur.

In this thesis I have studied and evaluated Ahmet Cevdet Pasha's importance and the role he played in the process of Ottoman modernization, which started with the Tanzimat (the Ottoman reforms of 1839), and the reforms he set forth in the field of education. The Ottomans were introduced with the Western type of Education model during the Tanzimat period. As such within this study, on the one hand I have articulated institutions which were at the forefront of Ottoman education system including curriculum of madrasas and their methodologies as well as the lacks thereof, and on the other I have presented the originals documents paired with their academic records which include remarks and views of an Ottoman intellectual Cevdet Pasha who participated in both old and new education protocol. Cevdet Pasha in his articles, beside his assertions about education model consonant with the Ottoman society, discussed rationalization methods of education, and pointed to the issues that needed to be reformed. Further to his aforementioned conclusions, he also manifested today's issues at his time-frame by means of addressing matters such as congruencies to social norms and cultural alienation in the education model. The memorandums on education such as the Regulations of Darulmuallimin, the Public School Programs, and the Reformation and Tanzimat, all penned by Cevdet Pasha, are outstanding archival documents. Through these documents the research questions will be tackled and elucidated with the intellectual accretion of Cevdet Pasha. In this study I have also elucidated both the Ottoman education model before and after the Tanzimat, and the `Westernization` of education and irregularities encountered in the educational institutions as a consequence of Westernization. Finally, through the primary sources, I have introduced to the reader Cevdet Pasha's role in the transformation of this educational model, the reports he wrote on keeping pace with the Westernizing education, and the initiatives he took to improve the Ottoman education.