Öğretmenlerin araştırma öz-yeterlik inançlarına etki eden faktörler ve okul müdürlerinin rolüne ilişkin görüşleri

Abstract

Bu çalışmada resmi okullarda görev yapan öğretmenlerin araştırma öz-yeterlik düzeylerinin geliştirilmesinde etkili olan faktörler ve bu konuda okul müdürlerinin rolleri incelenmiştir.Bu çalışmada nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanıldığı karma araştırma yöntemi (açıklayıcı desen) tercih edilmiştir. Araştırmada belirlenen soruları cevaplandırabilmek için hem iki likert tipi ölçek geliştirilerek kullanılmış hem de yarı yapılandırılmış bireysel görüşmeler yapılarak nitel veriler elde edilmiştir. Araştırmanın nicel bölümü için hazırlanan ölçeklere; toplam 453 öğretmen katılmıştır. Araştırmanın nitel bölümü için hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme soruları doğrultusunda toplam 23 öğretmen ile yüzyüze görüşme yapılmıştır.Nicel verilerin analizinde betimsel istatistik, kestirimsel analiz ve karşılaştırmalı analiz yapılırken, nitel verilerin analizinde içerik analizi yapılmıştır. Elde edilen veriler temalar ve alt temalara ayrılarak veriler betimlenmiş ve yorumlanmıştır. Betimlemeler ile birlikte öğretmenlerin doğrudan ifadelerine geniş bir şekilde yer verilmiştir.Elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin araştırma öz-yeterliklerinin olduğu ancak bu konuda yeterli eğitim almamış oldukları tespit edilmiştir. Öğretmenlerin araştırma yapabilmek adına gereken süreçleri yerine getirebileceklerini düşündükleri görülmekle beraber bu konuda kurumsal bir kültürün olmadığı ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin araştırma yapabilmek için gerekli imkânlara tam anlamıyla sahip olmadıkları ancak bu konuda yapılacak teşvikler ve ödüllendirmeler ile araştırmacı öğretmenlik hakkında olumlu düşüncelere sahip oldukları görülmüştür.Araştırmada okul müdürleri hakkında ortaya konulan sonuçlara bakıldığında, öğretmenlerin algılarına göre müdürlerin, öğretmen araştırma öz-yeterliği konusundaki yetersizlikleri ve eğitim ihtiyaçları olduğu görülmekle birlikte statükocu tutumları da dikkat çekmektedir. Katılımcı öğretmenler, okul müdürlerinin okul içinde yerine getirmeleri gereken bürokratik işlerin yoğunluğunu ortaya koymakla birlikte, okul içinde gerek fiziksel gerekse eğitimsel olarak imkânların kısıtlı olduğunu belirtmişlerdir. Bu da okul müdürlerinin okul içindeki yönetim açısından eksikliklerini ve araştırmacı öğretmenlik yaklaşımı açısından yerine getirilmesi gerekli fiziksel imkânsızlıkları ortaya çıkarmıştır. Bununla birlikte aslında müdürlerin öğretmenler için mesleki gelişimi sağlayabilecek, uygulamalarını değerlendirebilecek doğrudan etkili yöneticiler olduğunu düşünen öğretmenler bu konuda müdürlere yetki verilmesini düşünmektedirler. Müdürlerin rolleri hakkındaki bulgulara bakıldığında; müdürlerin öğretmenleri araştırma yapma noktasında tamamlayıcı olması, motive edici olması, denetleyici olması, işbirlikçi olması, bürokratik destek sağlayıcı olması gerektiği şeklinde görüşler belirtilmiştir.Bu çalışmada elde edilen sonuçlara göre öğretmenlerin araştırma öz-yeterliklerinin; öğrenim durumu, kıdem ve okul türü değişkenlerinde anlamlı derecede farklılaştığı görülmektedir. Bununla birlikte, öğretmenlerin araştırma öz-yeterliklerinin geliştirilmesinde ise lisans eğitiminden başlanarak araştırma eğitimi verilmesi, MEB'in araştırma kültürünü her biriminde ve özellikle de okullarda oluşturması, araştırmacı öğretmenliği özendirmesi, ödüllendirmesi ve bu konuda gerekli olabilecek her türlü destek ve işbirliği çalışmalarını yapması gerektiği söylenebilir. Ayrıca bu çalışmada elde edilen sonuçlara göre öğretmen araştırma öz-yeterliğini destekleyen önemli bir faktörün de okul müdürleri olduğu belirlenmiştir. Okul müdürlerinin öğretmenlerin yapacakları araştırmaları destekleyici, mesleki uygulamalarını geliştirici çalışmalar yapması gerektiği söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Yeterlik, profesyonel gelişim, araştırmacı öğretmen, araştırma kültürü, öz-yeterlik, öğretmen araştırma öz-yeterlik.

In this study, the factors which effects the development of the level's of teachers' research self-efficacy and the role of the school principal about this issue were examined in public schools.In this study, quantitative and qualitative research methods were used together which is called mixed research method (descriptive pattern). In this study, I also used two Likert-type scales (which was improved by me) and individual semi-structured interviews qualitative datas were obtained to answer the questions which were identified before. Totally, 453 teachers participated the part of the study which are prepared for the quantitative scales. Totally, 23 teachers were interviewed with semi-structured interview questions prepared for the qualitative part of the survey.In the analysis of quantitative datas, descriptive statistics, predictive analysis and comparative analysis were used meanwhile in the analysis of qualitative data content analysis was performed. The datas which are obtained, are described and interpreted by dividing themes and sub-themes. The descriptions and the explanations of teachers are directly and widely presented.As a result of the survey, it was determined that the teachers had research self-efficacy but they did not have sufficient training in this subject. It seems that teachers think that they can fulfill the necessary processes in order to conduct research but there is no institutional culture in this regard. It has been observed that teachers do not have the full potential to do the research, but it is seen that they can think positively about teacher as a researcher by the incentives and rewards.According to the findings of the researchers about the managers, the perceptions of the teachers reveal that the managers have inadequacies in the subject of teacher research self-sufficiency and educational needs, while the status quo attitudes are also remarkable. Teachers, while emphasizing the intensity of the bureaucratic tasks that school principals have to do at school and they have indicated that there is limited physical and educational opportunities at school. From this point of view, it has been revealed that the principals are inadequte both in terms of management and in terms of physical impossibilities at school. However, teachers who think that principals are direct directors who can provide professional development for teachers and they can evaluate their practices, and they also think that principals should be empowered in this respect. According to the teachers' aspects; when you look at the findings about the roles of the principals, they should be; a complementary director for the teachers at the point of doing researches, motivated, a supervisor, collaborative, supportive for the bureaucratic tasks.It is said that as a result of this study, teachers' research self-efficacy is significantly differentiated according to the educational status, seniority and type of schools variable.However, in the development of research self-efficacy of teachers, it can be said that research education should be given from the start of the undergraduate education. MONE (Ministry of National Education) should create research culture in every unit, especially at schools, encourage teachers as a researcher, award teachers and all kinds of support and cooperation should be given which is needed. Moreover, according to the results obtained in this study, it can be said that school principals are an important factor supporting teacher self-sufficiency. It can be said that school principals should be supportive to teachers with their researches and developing their professional practices.Keywords: Competence, professional development, teacher as a researcher, research culture, self-efficacy, teacher's research self-efficacy.