İmâm-ı Rabbânȋ`nin Mektûbât`ındaki hadislerin tahriç ve değerlendirilmesi

Abstract

İmâm-ı Rabbânî (1564/1624) yılları arasında yaşamış, Tefsir, Kelam, Fıkıh, Hadis, Kıraat, Tasavvuf gibi birçok dini ilme vakıf olup tasavvufî kişiliği ve tecdidiyle ön plana çıkmış bir zattır.Çalışma bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, çalışmanın konusu, amacı, önemi, çalışmanın metodu ve kaynakları hakkında bilgi verilmiştir.Birinci bölümde İmâm-ı Rabbânî'nin hayatı, hocaları, talebeleri, eserleri, temel bazı görüşleri, hadis müktesebatı, hadis/sünnet anlayışı ve hadisleri kullanma tarzı üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise Mektûbât adlı eserde geçen hadislerin arapça metni, tercümesi, tahrici ve sıhhat yönü ele alınmıştır. Sonuç bölümünde konuya ait genel değerlendirme, tablo ve grafikler bulunmaktadır.Çalışma bibliyoğrafya ile sona ermiştir.Tezimizin konusu olan Mektûbât adlı eser, İmâm-ı Rabbânî'nin müritlerine ve dostlarına yazdığı toplam 536 mektuptan oluşmaktadır. Birinci cilt 313, ikincisi 99 ve üçüncüsü 124 mektup ihtiva eder. Eserdeki toplam hadis sayısı tekrarlarıyla beraber 481 olup tekrarsız toplam 316'dır. Hadislerin yaklaşık yarısı Buhârî, Müslim ve Tirmizî'de yer alırken, diğerleri Kütüb-ü Tis'a ve muteber kaynaklarda aynı, eş anlamlı, yakın ve farklı lafızlarla zikredilmiştir. Kaynağına ulaşılamayan hadis sayısı 11'dir. Hadisler âvâmın da kolay anlayabileceği bir tarzda açık ve sade olarak ifade edilirken, bazen birkaç hadis metni birleştirilerek ve bazen de taktî yapılma suretiyle mektuplarda konu bütünlüğü ve akıcılığı sağlanmıştır.

Imam Rabbani lived between 1564 and 1624 in an unique scholar with high moral qualities who was very competent on Tefsir, Kelam, Hadith, Fiqh, Recitation (reading), Rules of Faith, also stood out due to his Sufism and his renewings.The study has one intruduction and two parts. In the introduction, information about the subject, goal, importance, method, and sources of the study were provided.In the first part, Imam Rabbani's life, teachers, students, works, ideas of religious personality, his Hadith's acquis, comprehension of Hadith/Sunnah and the style of using of them were emphasized. In the second part, the Prophet Muhammed's Sayings the hadithes in the book headed `Mektubat` were revealed in arabic and translated, pointed the sources, mentioned the values and assessed. In consequence of this study, Imam's method and acquis of hadithes tried to be revealed by genereal evaluation while providing some charts and graphics.Mektubat which is written to his followers and friends is combined from 536 letters. The first volume contains 313, the second one 99 and the third one 124 letters. Manuscript contains 481 hadithes in total but in non-repeated way the total number is 316. Almost half of the total hadithes are from Bukhârî, Muslim and Tirmidhi's source books while the rests are from Kutub et-Tis'a or various valuable source books which were mentioned either by the same words or the similar. There are 11 hadithes could not find in the sources. The hadithes are mentioned by simple and deductive way that even the public can understand. Sometimes several seperate hadithes are unified from different section and phases as into one sentence or cut off a part according to the letter's message to protect the main topic and smoothness.