Arketipsel liderlik eğitim modeli (alem): Karma gömülü deneysel çalışma

Abstract

Bu araştırmada, araştırmacı tarafından öğretmenlere yönelik hazırlanan Arketipsel Liderlik Eğitim Programı (ALEP)'in etkililiğinin deneysel desen ile sınanması sonucu elde edilen nicel verilerin, gömülü teori modeli ile elde edilen nitel veriler bağlamında değerlendirilmesi ve Türkiye kültüründe gömülü bulunduğu öngörülen özgün liderlik arketiplerinin, Karma Gömülü Deneysel Çalışma (mixed embedded experimental study) ile ortaya çıkarılarak Arketipsel Liderlik Eğitim Modelinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada deneysel uygulamanın katılımcıların liderlik uygulama özellikleri üzerindeki etkilerini saptamak için nicel araştırma yöntemlerinden `ön test - son test` kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Marmara Üniversitesi ile İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi ortak Eğitim Yönetimi ve Denetimi Doktora Programında yüksek lisans eğitimi gören öğretmenler oluşturmuştur. Araştırmada bir deney, bir kontrol olmak üzere iki grup bulunmaktadır. Deney grubunda ALEP'in etkileri incelenirken, kontrol grubu ise bekleme grubu olarak belirlenmiş ve araştırma süreci içinde liderlik amaçlı bir eğitim almamışlardır. Araştırmada 36'sı deney grubuna, 37'si kontrol grubuna dâhil olan toplam 73 katılımcı çalışma grubu olarak seçilmiştir. Deney grubuna dâhil olan katılımcılara araştırmacı tarafından 14 hafta süresince ALEP eğitimi uygulanmış; deneysel uygulama sürecinde deney grubu katılımcılarına uygulanan açık uçlu sorular içeren anketler, bireysel derinlemesine görüşmeler ve odak grup görüşmeleri ile nitel olarak elde edilen veriler eş zamanlı analiz edilerek değerlendirilmiştir. Nicel araştırma kapsamında hem deney hem de kontrol grubuna dâhil olan katılımcılara eğitimin öncesinde `Katılımcı Bilgi Formu` uygulanmıştır. Deney ve Kontrol Grup katılımcılarına eğitim öncesi `LPI - Liderlik Uygulamaları Envanteri` ve `MBTI - Kişilik Tip Envanteri` uygulanmıştır. İlgili envanterler eğitimin sonrasında tüm katılımcılara bir kere daha uygulanmıştır. Deneysel kısımda uygulanan 14 haftalık eğitim programı öncesi ve sonrasında katılımcılardan elde edilen nicel verilerin etkileri bir nicel yazılım programı olan `SPSS. 25` ile tespit edilmiştir. Araştırmanın nicel ve nitel verileri eş zamanlı olarak toplanmış ve analiz edilmiştir. Deney ve Kontrol grubunun ön test - son test ölçümleri ile elde edilen verilerin arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığının belirlenmesi ve grupların kendi içlerindeki gelişimlerini tespit etmek amacıyla ilişkisiz gruplar için Bağımsız Örneklem t-Testi ve grupların kendi içindeki farklılaşmasının tespiti için Eşleştirilmiş Örneklem t-Testi kullanılmıştır. Deneysel araştırmanın etkililiğinin ileri düzeyde tespiti için, Levene Testi, Box'M testi, Regresyon analizi ve ön test verilerinin kontrol altına alınarak son test puanları ile karşılaştırıldığı tek yönlü kovaryans analizi (ANCOVA) yapılmıştır. Deney sırasında eş zamanlı olarak yürütülen Nitel araştırma kapsamında deney grubu katılımcıları ile derinlemesine görüşmeler ve dört odak grup görüşmesi yapılmıştır. Nitel veriler üzerinde ise gömülü teori aşamaları dikkate alınarak içerik analizi yapılarak başlangıç kodlaması, odaklanılmış kodlama, kuramsal kodlama aşamaları uygulanmıştır. Deney sonrası nitel aşamada öğretmen ve müdürlerden oluşan iki bağımsız grup ile iki odak grup görüşmesi daha yapılarak elde edilen veriler ile deney sırasında elde edilen nitel verilerin karşılaştırması yapılmıştır. Araştırmanın uygulama sonuçlarında elde edilen nicel bulgularda, ALEP'in öğretmenlerin liderlik özelliklerini desteklediği ve geliştirdiği tespit edilmiştir. Araştırma modelinde belirtildiği şekilde öncesinde – sırasında – sonrasında uygulanan nitel veri toplama araçlarından elde edilen bulgular ile kültürümüze özgü 12 adet (Araştırmacı, Odaklanmış Pratik, Bilgili Uzman, Yenilikçi, Girişimci Takım, İletişimci, Koç, Sabırlı, Saygılı, Merhametli, Adil, İnançlı Otoriter) liderlik arketipi tespit edilmiş ve iki çekirdek kategoriye (Bilge, Erdem) ulaşılmıştır. Nicel verilerden elde edilen bulgulara ilişkin Pearson korelasyon analizi sonuçları, araştırma sürecinde elde edilen nicel ve nitel veriler Kendall's tau-b korelasyon analizi sonuçları bağlamında değerlendirilerek desen aşamasında veriler birleştirilerek Arketipsel Liderlik Eğitim Modeli (ALEM) oluşturulmuştur.

In this study, it was aimed to evaluate the effectiveness of Archetypal Leadership Education Program (ALEP) that is prepared by the researcher for teachers in the context of qualitative data obtained by embedded theory study and to create the Archetypal Leadership Education Model by revealing the original leadership archetypes, which are supposed to be embedded in Turkish culture, through mixed embedded experimental model. In the study, experimental design with `pre-test-post-test` control group was used from quantitative research methods to determine the effects of the experimental application on the leadership practice characteristics of the participants. The Study Group was formed by teachers who attend joint Master's degree program in Education Management and Supervision Doctoral program of Marmara University and Istanbul Sabahattin Zaim University. There are two groups in the research; one experimental group and a control group. While examining the effects of ALEP in the experimental group, the control group was designated as a waiting group and did not receive any education for leadership in the research process. A total of 73 participants were included in the study; of 36 were in the experimental group and 37 were in the control group. Participants included in the experiment group were subjected to ALEP for 14 weeks by the researcher; during the experimental application process, qualitative data obtained through questionnaires including open-ended questions, individual in-depth interviews and focus group interviews applied to the experimental group participants were analyzed and evaluated simultaneously. In the scope of quantitative research, participants who were involved in both the experimental and control groups had `Participant Information Form` applied to them prior to the training. `LPI - Leadership Practices Inventory` and `MBTI - Personality Type Inventory` were applied to the participants of the experimental and control groups before training. The relevant inventories were applied once again to all participants after the training. The effects of the quantitative data obtained from the participants before and after the 14-week training program applied in the experimental group were evaluated using a quantitative software program `SPSS. 25`. Quantitative and qualitative data of the study was collected simultaneously and analyzed. To determine whether there was a meaningful difference between the data obtained by pre-test and post-test measurements of the experimental and to determine the development of the groups within themselves, the Independent Sample t-Test was used for unrelated groups and the Paired Sample t-Test was used to determine the differentiation of the groups within themselves. Levene Test, Box'M test and Regression analysis were performed to determine the effectiveness of the experimental study at an advanced level and one-way covariance analysis (ANCOVA) was performed by taking the pre-test data under control and comparing it with the post-test scores. In the scope of the Qualitative research conducted simultaneously during the experiment, in-depth interviews participants and four focus group interviews were conducted with experimental group members. On the qualitative data, initial coding, focused coding and theoretical coding stages were applied by analyzing the content by taking embedded theory stages into consideration. At the post-experiment qualitative stage, the data obtained from two more focus group interviews with two independent groups of teachers and principals and the qualitative data obtained during the experiment were compared. In the quantitative findings obtained in the application results of the research, it was found that ALEP supports and develops the leadership qualities of the teachers. As mentioned in the research model, the findings obtained from the qualitative data collection tools applied before, during, and after, 12 leadership archetypes (Researcher, Focused Practical, Knowledgeable Expert, Innovative, Entrepreneurial Team, Communicator, Coach, Patient, Respectful, Merciful, Fair, Faithful Authoritarian) were identified and two core categories (Wise & Virtue) were obtained. Results of Pearson correlation analysis on the findings obtained from quantitative data, quantitative and qualitative data obtained in the research process were evaluated in the context of Kendall's tau-b correlation analysis results and by combining the data in the pattern stage, Archetypal Leadership Education Model (ALEM) was created.