Osmanlı`da dört risâle bağlamında dâd harfine dair tartışmalar

Abstract

Çalışmada dört risâle bağlamında Osmanlı'da dâd harfine dair tartışmalara değinilmiştir. Bahsi geçen risâleler, Osmanlı kıraat ilmi tarihinin önde gelen şahsiyetlerinden Saçaklızâde Muhammed b. Ebû Bekir el-Mar'aşî, Ali b. Süleyman el-Mansûrî, Yûsufefendizâde gibi zatların eserleridir. İncelemede zikri geçen şahısların eserlerinde dâd harfiyle alakalı öne sürdüğü tezleriyle bu iddialara diğerlerinin verdiği cevaplar ele alınmıştır. Ayrıca risâle sahiplerinin dâd harfiyle alakalı düşüncelerinin arka planı da tezde incelenen hususlardan biridir. İncelemenin amacı dâd harfiyle alakalı tezde zikredilen meseleler ışığında Osmanlı'da dâd harfine dair değişik bakış açılarını ortaya koymaktır. Bunun yanında tezde ele alınan risâleleri açığa çıkarmaktır. Tez giriş, üç bölüm, sonuç ve risâlelerin tahkikli metinlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde sırasıyla tezin konusu, önemi ve amacı, araştırmada takip edilen yöntem ve araştırmanın kaynaklarına değinilmiştir. Birinci bölümde dâd harfine dair teknik bilgiler ele alınırken ikinci bölümde ana hatlarıyla risâle sahiplerinin hayatları zikredilmiştir. Üçüncü bölümde ise bahsi geçen risâlelerin nüsha bilgileriyle içerikleri incelenmiştir. Sonuçta da zikredilen bölümler ışığında birtakım sonuçlara varılmıştır. Tezin en sonunda da bir nevi ek mahiyetinde risâlelerin tahkikli metinleri konulmuştur.Araştırmalar sonucunda Osmanlı öncesinde süregelen dâd harfine dair tartışmaların Osmanlı döneminde de devam ettiği, konuyla ilgili çok sayıda eserin kaleme alındığı, Osmanlı'da dâd harfiyle alakalı yazılmış eserlerin ise daha ziyade tenkit ve reddiye mahiyetinde ele alındığı sonucuna varılmıştır. Ayrıca adı geçen müelliflerden bir kısmının rivayet odaklı isnâd esaslı müşâfehe yollu bir eğitim metodunun gerekliliğinden ısrarla bahsettiği bazılarının ise isnâd karşıtı bir görüş sergileyerek akla uymayan rivayete itibar edilemeyeceği düşüncesinde olduğu sonucuna varılmıştır.

The thesis is about the arguments based on 'D' letter (DAT) The mentioned epistles were written by Saçaklızâde Muhammed b. Ebû Bekir el-Mar'aşî, Ali b. Süleyman el-Mansûrî, Yûsufefendizâde. The thesis includes the arguments about 'D' letter (DAT) and different ideas given by the others, and also backround of the epistles. In Ottoman, there are different point of views about 'D' letter (DAT).The thesis consists of three parts. Introduction, body paragraphs, and conlusion. Introduction part includes subject of the thesis, its goal, methods that followed and the resources. Body paragraphs include technical knowledge about 'D' letter (DAT), biographies of the authors of epistles and their content. Conclusion covers general results of the arguments. The epistles were added in the end. These arguments about 'D' letter (DAT) started before Ottoman and also continued during Ottoman period. Many books were written on this subject. It was foud out that these books were written for critising and rejecting. As a result, some authors defended the methods based on rumors and imputation and listening to the pronunciation whereas some others are completely against imputation and rumors.