İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin örgütsel bağlılıklarının incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı ilkokul ve ortaokul kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının incelenmesidir. Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının cinsiyet, medeni durum, okuldaki öğretmen sayısı, yaş, mesleki kıdem, mesleki deneyim, branş ve okul türü değişkenlerine göre değişip değişmediği saptanmıştır. Araştırmada nitel ve nicel araştırma tekniklerinin birlikte kullanıldığı `karma yöntem` kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2016-2017 eğitim öğretim yılında İstanbul İli Kartal İlçesinde ilkokul ve ortaokul kurumlarında görev yapan 4500 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini evrende bulunan ilkokul ve ortaokullarda görev yapan, basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile belirlenen 357 öğretmen oluşturmaktadır. Nitel araştırmanın örneklemini ise ölçek uygulanan öğretmenler arasından seçilen 20 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak `Örgütsel Bağlılık Ölçeği` ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Nicel araştırma için elde edilen veriler sosyal bilimler için geliştirilen istatistik paket programına girilerek analiz edilmiştir. Demografik özelliklere göre dağılımların belirlenmesi amacıyla frekans (f) ve yüzdeler (%) hesaplanmıştır. Ölçeklerin boyut ve alt boyutlarından alınan puanların aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri incelenmiştir. Örgütsel bağlılığın demografik değişkenlere göre anlamlı fark gösterip göstermediği belirlenirken ilişkisiz örneklemler t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Yapılan analiz sonuçları p<.05 anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar şöyledir; ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin okul türü ve diğer demografik değişkenleri göz önünde bulundurularak yapılan incelemeye göre; en düşük puan ortalamasının devlet okulunda ücretli olarak görev yapan ve özel okulda 1-35 öğretmen sayısına sahip okulda görev yapan öğretmenlere ait olduğu; en yüksek ortalamanın ise özel okulda görev yapan matematik öğretmenlerine ait olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerinin demografik değişkenlere göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğine ilişkin sonuçlar incelendiğinde; cinsiyet, medeni durum, branş ve kadro durumu değişkenlerine göre örgütsel bağlılıkları istatistiksel anlamda manidar fark göstermemiştir. Okuldaki öğretmen sayısı, mesleki deneyim, yaş ve okul türü değişkenlerine göre örgütsel bağlılık duygusal ve normatif bağlılık alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı derecede farklılaşmıştır. Araştırmanın nitel kısmından elde edilen verilere göre, duygusal bağlılık alt boyutunda okul ortamındaki memnuniyet, mesleğe adanmışlık, okul bireylerini ailesi olarak görme; devam bağlılığı alt boyutunda alternatif seçenek sınırlılığı, mesleğe yapılan yatırım, zorunluluk; normatif bağlılık boyutunda ahlaki zorunluluk, sorumluluk, gönüllülük ve sadakat temaları altında cevaplara yer verildiği bulunmuştur.

The aim of this study is to determine the organizational commitment levels of teachers who are working in primary and secondary schools under the Ministry of National Education. It has been determined whether the organizational commitment of teachers varies according to gender, marital status, number of teachers in schools, age, professional seniority, professional experience, branch and type of school. In the study, `mixed method` was used which combined qualitative and quantitative research techniques. The population of the study consists of 4500 teachers who are working in the primary and secondary schools in Kartal District of Istanbul Province in the academic year 2016-2017. The sample of the study consists of 357 teachers who are working in the primary and secondary schools in the population which are determined by simple random sampling method. The sample of the qualitative research consisted of 20 teachers selected among the teachers whom were filled the scale. `Organizational Commitment Scale` and semi-structured interview form were used as data collection tool. The data obtained for the quantitative research were analyzed by entering the statistical package program which was developed for social sciences. Frequency (f) and percentages (%) were calculated in order to determine the distributions according to demographic characteristics. The arithmetic mean and standard deviation values of the scores which were obtained from the dimensions and sub-dimensions of the scales were examined. Indipendent samples t-test and one-way analysis of variance (ANOVA) was used to determine whether organizational commitment differed significantly according to the demographic variables. The results of the analysis were evaluated at p <.05 significance level. The results obtained from the research are as follows; According to the examination of the school type and other demographic variables of primary and secondary school teachers; the lowest point average for the public school teachers who work temporarily and the private school teachers who work in the school with the number of teachers who work as 1-35; the highest average was found to belong to mathematics teachers working in private schools. According to the results of whether the teachers' organizational commitment levels differ significantly according to the demographic variables; according to gender, marital status, branch and staff status, their organizational commitment was not statistically significant. According to the number of teachers in the school, professional experience, age and type of school, organizational commitment is statistically significantly differ in the sub-dimensions of emotional and normative commitment. According to the data obtained from the qualitative research section, in the sub-dimension of emotional commitment, satisfaction in the school environment, dedication to the profession, seeing the school members as family; continuity in the sub-dimension of continuity, alternative option limitation, investment in the profession, necessity; in the normative commitment dimension, answers are given under the themes of moral necessity, responsibility, volunteering and loyalty.