Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, devlete bağlı ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir.Araştırmanın örneklemini; 2019-2020 eğitim-öğretim yılında İstanbul ili Sultangazi ilçesinde devlete bağlı ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 434 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu, dönüşümcü liderlik ölçeği ve öğretmen örgütsel adanmışlık ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde `SPSS for Windows 25.0` programından yararlanılmıştır. Verileri analiz ederken frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, Tek yönlü (One way) ANOVA, Bağımsız grup t testi, Scheffe ve Pearson korelasyon testi ve Regresyon Analizi kullanılmıştır.Araştırma sonucunda; katılımcı öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışları grubun amaçlarının kabulünü sağlama, entelektüel teşvikte bulunma, yüksek başarı beklentisine sahip olma alt boyutunda yüksek düzeyde belirlenirken; Vizyon ve ilham sağlama ve uygun rol model olma alt boyutu ile bireysel ilgi alt boyutuna çok yüksek düzeyde katılım göstermişlerdir. Bu bağlamda katılımcı öğretmenler, okul yöneticilerinin onlar vizyon ve ilham vermesi, rol model olması ve bireysel ilgilenmesi öğretmenlerin örgütsel adanmalarına daha fazla katkı sağlamaktadır.Araştırma sonucunda elde edilen bulgularda `Mesleğe Bağlılık` alt boyutu, `Özverili Çalışma` alt boyutu ve genel `Örgütsel Adanma` toplam puanının yüksek olduğu gözlenmektedir. Ayrıca `Öğrencilere Adanma` alt boyutuna ise orta düzeyde bir ilişki bulunmaktadır. Bir başka ifade ile katılımcı öğretmenlerin en az katılım gösterdiği boyut mesleğe adanma ve özverili çalışma boyutudur. Daha yüksek katılım gösterdikleri boyut ise öğrencilere adanma boyutudur. Çalışmanın bütünü incelendiğinde genel olarak katılım düzeylerinin yüksek olduğu görülmektedir.Öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerin dönüşümcü liderlik davranışları cinsiyet, medeni durum, öğrenim durumu, değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermezken; yaş, mesleki kıdem, okul türü, mevcut çalışma süresi değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar gösterdiği belirlenmiştir.Katılımcı öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri medeni durum, yaş, mesleki kıdem, okul türü, mevcut çalışma süresi değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermezken; cinsiyet, öğrenim durumu değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar gösterdiği belirlenmiştir.Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışları öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri ile pozitif yönde bir etkisi olduğu görülmüştür. Elde edilen bulgulara göre bu ilişki genel olarak orta ve düşük düzeyde tespit edilmiştir. Baz alt boyutlarda ise korelasyon analizleri çok düşük ve yüksek düzeyde çıkmıştır. Elde edilen bu bulgular göre alt boyutlara ve toplam puana bakıldığında pozitif bir anlamlılık tespit edilmiştir. Yani okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları arttıkça öğretmenlerin örgütsel adanma düzeyleri artmaktadır.

This study is based on the perceptions of teachers working in state-owned primary, secondary, and high schools, and the organizational transformational leadership behavior of school administrators and teachers.The sample of the research; In the 2019-2020 academic year, it consists of 434 teachers working in primary schools, secondary schools, and high schools in the province of Sultangazi in Istanbul. The research is in relational screening model. Personal information form, transformational leadership scale and teacher organizational commitment scale were used as data collection tools. `SPSS for Windows 25.0` program was used in the analysis of the data. While analyzing the data, frequency, percentage, arithmetic mean, standard deviation, one-way ANOVA, Independent group t test, Scheffe and Pearson correlation and regression analysis test were used.As a result of the research; According to the perceptions of the participant teachers, the transformational leadership behaviors of school administrators were determined at a high level in the sub-dimension of ensuring the acceptance of the group's goals, providing intellectual incentives, and having high expectations for success; They showed a high level of participation in the sub-dimension of vision and inspiration and being an appropriate role model and in the individual interest sub-dimension. In this context, participatory teachers, school administrators, they give vision and inspiration, role model and individual care contribute more to teachers' organizational commitment.In the findings obtained as a result of the research, it is observed that the sub-dimension of `Commitment to Profession`, the subordinate dimension of `Devoted Work` and the overall `Organizational Commitment` total score are high. In addition, there is a medium level relation to the sub-dimension of `Commitment to Students`. In other words, the dimension in which the participant teachers attend the least is the dimension of dedication to the profession and selfless work. The dimension with which they participate higher is the dimension of devotion to students. When the whole study is examined, it is seen that the participation levels are generally high.Transformational leadership behaviors do not differ significantly in terms of gender, marital status, educational status, variables; It has been determined that there are significant differences according to age, professional seniority, school type, current working time variables.Organizational commitment levels of teachers do not differ significantly based on marital status, age, professional seniority, school type, current working time variables; It was determined that there were significant differences according to gender, educational background.Transformational leadership behaviors of school administrators were found to have a positive relationship with teachers' organizational commitment levels. According to the findings, this relationship was generally found at medium and low levels. In some sub-dimensions, correlation analysis was very low and high. According to these findings, a positive significance was found when looking at the sub-dimensions and the total score. In other words, as the transformational leadership behaviors of school principals increase, the organizational commitment levels of teachers increase.