Duygusal emeği yordayan faktörler: Psikolojik iyi oluş, lider üye etkileşimi ve işe bağlılık

Abstract

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin çeşitli demografik özellikleri göz önündebulundurularak duygusal emek, psikolojik iyi oluş, lider-üye etkileşimi ve işebağlılık düzeylerini belirlemek ve duygusal emek ile diğer değişkenler arasındakiilişkiyi belirlemektir. Araştırma, ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir.Araştırmanın örneklemini İstanbul ili Bağcılar ilçesinde bulunan ilkokul, ortaokul velise düzeylerindeki devlet okullarında görev yapan 332 öğretmenoluşturmaktadır. Araştırma verilerini toplamada araç olarak, kişisel bilgi formu,`Duygusal Emek Ölçeği`, `Psikolojik İyi Oluş Ölçeği`, `Lider-Üye EtkileşimiÖlçeği` ve `İşe Bağlılık Ölçeği` kullanılmıştır. Veriler analiz edilirken standartsapma, aritmetik ortalama, t testi, ANOVA testi, korelasyon ve regresyonanalizinden yararlanılmıştır. Araştırmanın neticesinde, öğretmenlerin duygusal emekdüzeyleri orta, psikolojik iyi oluş, lider-üye etkileşimi ve işe bağlılık düzeyleriyüksek olarak belirlenmiştir. Öğretmenlerde duygusal emek alt boyutlarındanyüzeysel rol yapmanın cinsiyet ve kıdem yılına göre, doğal duyguların ise yalnızcacinsiyete göre anlamlı farklılık gösterdiği sonucuna erişilmiştir. Duygusal emeğinmedeni durum, yaş, okul türü ve eğitim değişkenleri açısından istatiksel olarakanlamlı bir farklılık göstermediği görülmüştür. Öğretmenlerin psikolojik iyi oluşdüzeyleri için demografik değişkenler açısından istatiksel olarak anlamlı bir farkbulunmamıştır. Öğretmenlerin lider üye etkileşimlerinin cinsiyet ve okul türüdeğişkenlerine göre farklılaştığı ancak medeni durum, kıdem yılı, yaş ve eğitimdeğişkenleri açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği görülmüştür. Öğretmenlerin işe bağlılık düzeylerinin kıdem yılı değişkenine görefarklılaştığı bununla birlikte cinsiyet, medeni durum, yaş, okul türü ve eğitimdeğişkenleri açısından istatiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediğigörülmüştür. Duygusal emeğin alt boyutlarından; yüzeysel rol yapma ile lider üyeetkileşimi arasında, derinlemesine rol yapma ve doğal duygular ile psikolojik iyioluş, lider üye etkileşimi ve tüm alt boyutlarıyla birlikte işe bağlılık arasında pozitifyönde, düşük düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca yapılançoklu regresyon analizi sonucunda psikolojik iyi oluş ve işe bağlılığın duygusalemeği anlamlı şekilde yordamadığı, lider üye etkileşiminin ise duygusal emeğianlamlı şekilde yordadığı görülmüştür. Lider üye etkileşiminin duygusal emeğin%8'ini açıkladığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Duygusal Emek, Lider Üye Etkileşimi, Psikolojik İyi Oluş, İşeBağlılık, Okul, Öğretmen

The aim of this study is to determine the levels of emotional labor, psychologicalwell-being, leader-member exchange and work engagement, and to reveal therelationship between emotional labor and other variables by considering the variousdemographic characteristics of teachers. The research was designed in relationalscreening model. The sample of the study consists of 332 teachers working in publicschools at elementary, secondary and high school levels in Bagcilar district ofIstanbul. In the research, personal information form, `Emotional Labor Scale`,`Psychological Well-Being Scale`, `Leader-Member Exchange Scale` and `WorkEngagement Scale` were used as data collection tools. Standard deviation, arithmeticmean, t test, ANOVA test, correlation and regression analysis were used in theanalysis of the data. As a result of the research, while the emotional labor levels ofthe teachers were determined as moderate, psychological well-being, leader-memberexchange and work engagement levels were high. It has been concluded that one ofthe sub-dimension of emotional labor which is surface acting shows a significantdifference according to gender and seniority year, and another sub-dimension whichis genuine emotion differs only by gender. It was observed that emotional labor didnot show a statistically significant difference in terms of marital status, age, schooltype and education variables. Moreover, there was no statistically significantdifference in terms of demographic variables for psychological well-being levels ofteachers. It was observed that leader-member exchange of teachers differedaccording to gender and school type variables but did not show a statistically significant difference in terms of marital status, seniority, age and educationvariables. It has been observed that teachers' level of work engagement variesaccording to the seniority year variable, but it does not show a statistically significantdifference in terms of gender, marital status, age, school type and educationvariables. It has been concluded that there is a positive, low-level relationshipbetween one of the sub-dimensions of emotional labor which is surface acting andleader-member exchange and other subdimensions which are deep acting andgenuine emotion and psychological well-being, leader-member exchange and workengagement with all its sub-dimensions. In addition, as a result of multiple regressionanalysis, while psychological well-being and work engagement did not significantlypredict emotional labor, leader-member exchange significantly predicted it. It wasdetermined that the leader-member interaction explained 8% of emotional labor.Key Words:Emotıonal Labor, Leader Member Exchange, Psychologıcal Well-Being, Work Engagement, School, Teacher