18. yüzyılın ikinci yarısında Balıkesir şehir masrafları

Abstract

18. yüzyılda ortaya çıkmış olan tevzî defterleri, kazalarda yapılan masrafların yine ilgili kaza halkından temini prensibine göre düzenlenmiş olup yapılan masraflar kazalardaki hanelere pay edilerek taşra yöneticilerinin tasarrufuna sunulmuştur. Uygulama ile kazalardaki imar, onarım, kazaya uğrayan devlet erkânının ağırlanması, haberleşme, eşkıya takibi ve savaş giderleri gibi masraflar ilgili kaza halkına paylaştırılmıştır. Uygulama devlet eliyle ortaya çıkmamış olup 16. yüzyılın sonundan itibaren başlayan mali değişimin taşradaki bir yansıması olarak devlet – taşra arasındaki çıkar ilişkileri sonucunda ortaya çıkmıştır. Çalışmamızda ana kaynak olarak Balıkesir kazasına ait 1750-1800 yılları arasındaki şer'iyye sicil defterlerinde kayıtlı tevzî kayıtları kullanılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde, Karesi Beyliği döneminden başlanarak 18. yüzyılın sonuna kadar geçen sürede Balıkesir şehir tarihi ana hatlarıyla incelenmiştir. Bu kapsamda Balıkesir şehrinin yapısı, nüfusu ve sosyo – ekonomik durumu incelemeye tabi tutulmuştur. İkinci bölümde ise, tevzî uygulamalarının tarihsel süreci ve defterlerin hazırlanış prosedürlerinden bahsedilerek, kaza sakinleri ile taşra yönetimi arasındaki ilişkiler ve bu bağlamda sistemdeki suistimaller ortaya konulmaya çalışılmıştır. Devamında ise Balıkesir ve diğer kazalardaki tevzî uygulamaları irdelenmiştir. Üçüncü bölümde, tevzî defterlerinde yer alan ve kaza sakinlerine vergi olarak yansıtılan masraf türleri sınıflandırılmış ve ayrı ayrı incelemeye tabi tutulmuştur. Ayrıca Balıkesir kazasına bağlı mahalle ve köylerin sıkıntılı durumlarda üzerlerine düşen masraf paylarının tenzîl edilmesine dair bilgilendirme yapılarak konu ayrıntılı olarak ele alınmıştır.Anahtar Kelimeler: Balıkesir, Tevzî, Masraf, Paşa, Âyân.

`Tevzi Documents` which has been published in 18th century, is a kind of payment for the needs of the small towns. The public people of town must share this amount. This amount consist of some construction, rebuildings, maintenance, hospitality of government people, communication and war costs. It is not set by the government directly, however as a result of financial changes during 16th century, It arised among provincial zones. In our research, `Tevzi Records` which has been recorded during the years of 1750-1800 in `Şeriyye Sicil Defterleri` of Balikesir town is used. In the first chapter of research, The main history of Balikesir town from Karesi Beylik to the end of 18th century has been analyzed. In this context, The structure, population, socio-economic conditions of Balikesir have been deeply investigated. In the second chapter, Tevzi implemantation in Balikesir and nearby towns have been researched. In the third chapter, The tax amount for Tevzi has been classified and seperated from each other.Key Words: Balıkesir, Tevzî, Expence, Pasha, Âyân.