Ahmedinejad Dönemi Türkiye-İran ilişkilerinin güvenlik boyutu

Abstract

İran Ortadoğu'da stratejik bir konumda bulunan, sahip olduğu zengin enerji kaynakları ile öne çıkan bir ülkedir. Birinci Dünya Savaşından sonra Şah Rıza Pehlevi döneminde modernleşme yönünde adımlar atan İran, Şah Muhammed Rıza yönetimi altında `çift sütun doktrini` çerçevesinde askeri kabiliyetini ve ekonomik gücünü artırmıştır. 1963 yılında başlatılan ve `Ak Devrim` olarak adlandırılan ekonomik reform süreci ve takip eden politik kargaşa ortamı 1979 yılında gerçekleşen `İran Devrimi`nin yolunu açmıştır. Devrim sonrası Humeyni döneminde Batı ve Sovyetler Birliği'yle ilişkiler gerilimli bir sürece girmiş, ılımlı muhafazakar olarak nitelenen Haşimi Rafsancani ve reformist Muhammed Hatemi'nin cumhurbaşkanlıkları döneminde ise daha rasyonel ve ılımlı politikalar takip edilmiştir. 2005 yılında cumhurbaşkanı seçilen Mahmud Ahmedinejad, İran'ın duruşunu özellikle dış politika konularında değiştirmiştir. Sekiz yıllık yönetimi altında İran Batı'ya karşı daha radikal politikalar takip etmiştir.Çalışmanın amacı Ahmedinejad'ın iktidarı döneminde ikili ilişkilerin siyasi ve güvenlik boyutunu çeşitli bakış açılarıyla ortaya koymak ve analiz edilen konuların yardımıyla bir senteze ulaşmaktır.

Iran is a country located in a strategic position in the Middle East stands out with the rich energy sources. Iran, has taken steps towards modernization in Shah Reza Pahlavi era, after World War I; under Shah Mohammad Reza administration, increased its military capabilities and economic power in the frame of the `twin pillars doctrine.` Initiated economic reform process named `White Revolution` in 1963 and the subsequent political turmoils have paved the way for the `Iranian Revolution` in 1979. The relations with the West and the Soviet Union in the post-revolution-Khomeini period have gone through tensioned process, whereas during Hashemi Rafsanjani who is described as moderate conservative and reformist Mohammad Khatami periods more rational and moderate policies were followed. Mahmoud Ahmadinejad who was elected as president in 2005, shifted Iran's stance especially in terms of foreign policy issues. Under his eight years of rule, Iran has followed more radical foreign policy towards the West.The aim of the study is to reveal the political and security dimensions of Turkey-Iran relations during the presidental term of Ahmedinejad through various perspectives and reach a synthesis with the help of the analyzed cases.