Lale Devri`nin Lalesi: Çiçek üzerinden dönem sorgulaması

Abstract

Literatüre bakıldığında, lale çiçeğinin genellikle 'Lâle Devri' olarak bilinen 1718-1730 dönemi ile sınırlandırılarak ve bu döneme yönelik 'sekülerleşme', 'çöküş', ve 'ahlaki yozlaşma' gibi birbiri içine geçmiş bakış açıları çerçevesinde oluşturulan bir anlatı içinde yer aldığı dikkat çeker. Bu çalışma, literatürün titizlikle taranması ve eleştirel bakış açısıyla değerlendirilmesi sonucu elde edilen bulgulardan yola çıkarak, dönemin doğru bilinen yanlışlarının revizesine ve eksikliklerin tespitine yönelmektedir. Bu çerçevede araştırma, Osmanlı tarihini farklı bakış açıları geliştirerek yeniden anlamaya ve yorumlamaya yönelik revizyonist tarih yazımının bir parçası olarak alınmalıdır. Bahsedilen amaçlar doğrultusunda, araştırmada, Osmanlı topraklarında yetiştirilen lalelerin özellikleri ve fiyatları, kimler tarafından ve nasıl yetiştirildiği; lale çırağanının ne olduğu ve hangi çevrelerce yapıldığı; lale çılgınlığının (tulipomania) ne anlama geldiği gibi sorular çerçevesinde birincil kaynaklardan edinilen bilgilerle mevcut araştırmalardaki bilinenlerin mukayesesine dayalı bir metot izlenmektedir.Anahtar Kelimeler: Lale, Lale Devri, Ahmed III, Nevşehirli Damad İbrahim Paşa, Lale Çırağanı, Lale Çılgınlığı, Tulipomania.

The tulip flower in Ottoman historiography is mentioned exclusively in relationship to the `Tulip Age (Lale Devri)`, 1718-1730, and is treated in a discourse that relates to `secularization`, `decline` and `decadence`, which are overlapping concepts. This study ventures to revise the period on the basis of its common misconceptions and identify gaps in the existing literature through a meticulous review and critical treatment. Through this different approach, the study can be conceived of as a reinterpretation of this period in Ottoman history and thus be considered as a part of revisionist historiography. In line with the aforesaid aim, this study analyzes the features and prices of the tulips that were cultivated on Ottoman soil, how and by whom they were grown, what `tulip illumination (lale çırağanı)` meant, which circles organized the illumination, and the meaning of the term `tulipomania`. The method applied in resolving these questions is based on interpretation of findings obtained through a comparative analysis of primary sources as well as the more current research. Keywords: Tulip, Tulip Age, Ahmed III, Nevşehirli Damad İbrahim Pasha, Tulip İllumination, Tulipomania.