10-14 yaş ergenlerin öz yeterlik düzeyinin anksiyete duyarlılığı ve ebeveyn tutumu ile ilişkisinin incelenmesi

Abstract

Özyeterlik insanların hayatlarında karşılaşabilecekleri durumlarda gerekli olan adımları atabilmeleri ve hedefe ulaşmak amacı doğrultusunda kaynaklarını düzenleyerek kullanabilmeleri konusunda kendisine yönelik inancını ifade etmektedir. Ergenlik dönemdeki kişilerde özyeterliğin düşük olması kaygı düzeylerini artırabilmekte ve bu hissettikleri kaygının bedensel etkilerine duyarlılıkları da artış gösterebilmektedir. Aynı zamanda yakın çevrenin, aile üyelerinin kendilerine karşı tutumları da özyeterlik düzeyini etkileyebilmektedir. Yapılan bu araştırmanın amacı 10-14 yaş ergenlerde özyeterlik düzeyini belirlemek ve belirlenen özyeterlik düzeyi ile anksiyete duyarlılıkları ve ebeveynlerinin tutumlarıyla arasında nasıl bir ilişkinin olduğunu incelemek ve bu konuda alanyazınına katkı sağlamaktır. Çalışmanın örneklemi, 10-14 yaş arasında olan 184'ü kız, 216'sı erkek toplam 400 ergenden oluşmaktadır. Araştırma üç farklı değişkenin birbiriyle olan ilişkisini incelemeyi temel aldığından, ilişkisel tarama yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Araştırmaya katılan gönüllü katılımcılara sosyodemografik bazı bilgileri için Kişisel Bilgi Formu, Çocuklar için Öz-Yeterlik Ölçeği, Çocuklar için Anksiyete Duyarlılığı İndeksi ve Anne-Baba Tutumu ölçekleri uygulanmıştır. Çalışma kapsamında elde edilen sonuçlara göre; Erkeklerin genel özyeterlik ve duygusal özyeterlik puanları kızlardan yüksek bulunmuştur. Katılımcıların yaşı ile genel özyeterlik düzeyi arasında negatif yönlü ve düşük düzeyde ilişki bulunmuştur. 5. Sınıftaki ergenlerin genel özyeterlik puanları 7. ve 8. sınıftaki ergenlerin özyeterlik düzeyinden daha yüksek olduğu saptanmıştır. Ebeveynlerini anlayışlı/demokratik olarak ifade edenlerin özyeterlik ve alt boyutları puanları baskıcı/otoriter ve ilgisiz/kayıtsız olarak ifade edenlerden daha yüksek bulunmuştur. Ders başarısını yüksek olarak nitelendiren ergenlerin genel, sosyal, akademik ve duygusal özyeterlik düzeylerinin ders başarısını düşük ve orta olarak nitelendirenlerden daha yüksek olduğu saptanmıştır. Ebeveynleri beraber olan ergenlerin, ebeveynleri boşanmış bireylerden daha yüksek genel, akademik ve duygusal özyeterlik puanına sahip olduğu bulunmuştur. Ergenlerin anksiyete duyarlılığı puanları arttıkça sosyal, akademik, duygusal ve genel özyeterliklerinin azalmakta olduğu tespit edilmiştir. Genel özyeterlik puanı ile ebeveyn tutumunun kabul/ilgi ve psikolojik özerklik alt boyutu ile pozitif yönde ve orta düzeyde, kontrol/denetleme alt boyutu ile arasında pozitif yönde ve düşük düzeyde anlamlı bir ilişki görülmüştür.

Self-efficacy refers to the belief of people in themselves to take the necessary steps for the events they may face in their lives and to organize and use their resources to achieve a goal. Low self-efficacy of people in the adolescence period may increase their anxiety levels as well as their sensitivity against the physical effects of that anxiety. Similarly, the self-efficacy level may be affected by the attitudes of their close circle such as the family members towards them. The objective of this study to determine the self-efficacy level in the teenagers between 10 to 14 years and to contribute to the literature by studying the relations between the self-efficacy level that is determined, anxiety sensitivity and parental attitudes. The sample of the study consists of 400 teenagers between 10 to 14 years including 184 girls and 216 boys. The study is based on the review of interrelation between three variables and therefore uses relational screening method. Personal Information Form, Self-Efficacy Questionnaire for Children, Childhood Anxiety Sensitivity Index and Parenting Style Inventory were applied to the voluntary participants for some of their sociodemographic details. According to the results of the study, the general self-efficacy and emotional self-efficacy scores of boys were found to be higher than girls. A negative and low relation was found between the age of the participants and their general self-efficacy levels. The self-efficacy scores of the teenagers in grade 5 were found to be higher than the self-efficacy levels of the teenagers in grades 7 and 8. The self-efficacy scores and sub-dimension scores of the teenagers who described their parents to be understanding/democratic were found to be higher than the teenagers who described their parents to be repressive/authoritative and careless/indifferent. The general, social, academic and emotional self-efficacy levels of the teenagers who claimed to have high school achievement were found to be higher than those who claimed to have low and medium school achievement. It was found that the general, academic and emotional self-efficacy scores of the teenagers with parents living together were found to be higher than the teenagers with divorced parents. It was determined that the social, academic, emotional and general self-efficacy levels of the teenagers decreased as their anxiety sensitivity scores increased. A positive and medium positive significant relation was found between the general self-efficacy scores and the acceptance/interest and psychological autonomy subdimensions of the parental attitudes while a positive and low significant relation was found between the general self-efficacy scores and the control/inspection subdimension of the parental attitudes.