11 Eylül sonrası Avrasya`da ABD-Rusya rekabeti

Abstract

On dokuzuncu yüzyılın sonlarına gelindiğinde ortaya yeni bir `jeo-güç` kavramı çıkmıştır. Bu `jeo-güç` kavramının literatüre girdiği isim ise jeopolitiktir. Birinci ve İkinci Dünya Savaşları ile Soğuk Savaş döneminde Doğu ve Batı Bloklarının şartlarına sağladığı bütünleşmeden dolayı Harlford Mackinder'in `Kara Hakimiyet Teorisi` (SSCB) ve Nicholas J. Spykman'in `Kenar Kuşak Teorisi` (ABD) iki blok tarafından kullanılmıştır. SSCB'nin çöküşü sonrası Doğu Bloku da dağılmıştır. Batı Blokundan zaferle ayrılan ABD, liberalizmin zaferini tek kutuplulukla ilan etmiştir. Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle Tarihin Sonu, Medeniyetler Çatışması, Büyük Satranç Tahtası ve Yeni Avrasyacılık gibi başlıca yeni teoriler ortaya çıkmıştır. Francis Fukuyama, Georg Wilhelm Friedrich Hegel ve Alexandre Kojeve'ye yaptığı atıflar ile tezinde SSCB'nin çöküşünü, Berlin Duvarı'nın yıkılışını ve Doğu Avrupa ülkelerinin bağımsızlığını kazanmasını `Tarihin Sonu` olarak değerlendirirken Samuel P. Huntington `Tarihin Sonu` tezine cevap niteliğinde `Medeniyetler Çatışması` tezini ileri sürmüştür. Samuel P. Huntington Soğuk Savaş sonrası dönemin çatışma nedenlerinin ideolojik olmayacağını, ideolojik çatışmaların yerini artık kültürel çatışmaların alacağına vurgu yapmaktadır. Samuel P. Huntington Batı-İslam ve Konfüçyüs medeniyetlerinin çatışacağının altını çizmektedir. Zbigniew Brzezinski, Büyük Satranç Tahtası'nda Avrasya'yı üzerinde küresel mücadelenin yaşanacağı bir satranç tahtası olarak ifade ederken Amerika için de en büyük ödül olarak göstermektedir. Zbigniew Brzezinski, ABD'nin Avrasya'ya yönelik dış politika stratejilerinin biçimlenmesine öncülük etmiştir. Aleksandr Dugin, yeni Avrasyacılık görüşünde Çarlık Rusya'sı yerine eski SSCB coğrafyasını gösterirken Avrasya'nın sınırlarını genişleterek izlediği yayılmacı politikalar ile Rus jeopolitiğinin önemine dikkat çekmektedir çünkü Avrasya, büyük mücadelelerin yaşanacağı alandır. 11 Eylül terör saldırıları sonrasında Batı Dünyası için tehdidin adı Doğu Bloku iken `Teröre Karşı Savaş` olmuştur. İstikrar, barış, terörle savaş ve küresel hegemonya söylemleri ve Avrasya'da ABD – Rusya rekabeti `Yeni Dünya Düzeni'nin` tek kutuplu mu yoksa çok kutuplu mu olacağının belirleyicisi olmuştur.Anahtar kelimeler: Jeopolitik, Tarihin Sonu, Medeniyetler Çatışması, Büyük Satranç Tahtası, Avrasyacılık, 11 Eylül, ABD – Rusya Rekabeti

By the end of the nineteeth century a new concept of `geo – power` emerged. This `geo – power` concept has entered the literature is geopolitical. Geopolitics played an important role during The First and Second World Wars and during the Cold War. Harlfold Mackinder's theory of the Heartland (USSR) and Nicholas J. Spkyman's Rimland Theory (USA) were used by two blocks due to the integration of the Eastern and Western Bloks during the Cold War. After the collapse of the USSR, the Easter Bloc dissolved. The USA, which left the Western Block with victory,declared the victory liberalism with unipolarity. With the end of the Cold War, The end of History, The Clash of Civilizations, The Grand Chessboard and New Eurasianisim emerged as major new modern theories.Francis Fukuyama, with references to Georg Wilhelm Friedrich Hegel and Alexander Kojeve considers the collapse of the USSR as the end of history. Samuel P. Huntington put forward the thesis of the clash of civilizations in response to the end of history thesis. According to Samuel P. Huntington, there will be no ideological conflicts in the post- Cold War era. Cultural conflicts will exist. Western, Islamic and Confucian civilizations will clash. For Zbigniew Brzeznski, The Grand Chessboard Theory is chessboard in wich Eurasia struggles globally. Eurasia is the biggest prize fort he USA. Zbigniew Brzezinski is the determinant for USA foreign policy in Eurasia. According to Aleksandr Dugin, the new Eurasianisim is the geography of the former USSR. Aleksandr Dugin explains the importance of Russian geopolitics by pursuing expansionist policies to expand Eurasia's borders. Eurasia is the most important area in which great struggles will take place in the new World order. After the September 11 terrorist attacks, the threat to the Western World was the war aganist terrorism while the Eastern Bloc. Stability, peace, the fight aganist terrorism, global hegemony, rhetoric and USA – Russian competition in Eurasia are determined before the new World order, whether unipolar or multipolar.Key words: Geopolitics, End of History, Clash of Civilizations, Grand Chessboard, Eurasianisim, September 11, USA – Russia rivaly