Dış ticaret rejimleri ve ekonomik kalkınma ilişkisi: Türkiye örneği

Abstract

Bu çalışmada Türkiye‟nin 1923‟ten günümüze uyguladığı dış ticaret rejimleri vebununla birlikte ekonomik kalkınmaya etkileri incelenmiştir. 10‟ar yıllık periyodlarhalinde uygulanan dış ticaret rejimleri ve bunun sonucunda dış ticaretin nasılşekillendiği, ihracat ve ithalattaki değişimler ve sektörlerdeki gelişmeleraçıklanmıştır. Türkiye‟nin sanayileşme süreci ve Türkiye‟nin sanayileşmek içinuyguladığı politikalar incelenmiştir. Tarım sektöründeki ve hizmet sektöründekigelişmeler ve ekonomik kalkınmayı sağlamaya çalışan politikalar ve etkileri elealınmıştır. Döneme göre dış ticaret rejimlerinin ekonomik kalkınma ile ilişkisideğişmiştir. Bunun nedenlerinden biri ekonomik kalkınmayı etkileyen tek faktör dışticaret değildir. Ayrıca Türkiye‟nin dış ticareti uygulanan rejimler, siyasal ortam,dünyadaki değişimlerin etkisiyle dönemden döneme farklılıklar göstermiştir.Türkiye‟nin diğer ülkelerle ilişkileri ekonomi politikalarında belirleyicidir. Tarihselsüreç analizi içinde Türkiye‟nin dış ticaret ilişkileri değerlendirilmektedir. 1923-1929yılları arasında Türkiye liberal politikalar denemiş, ama sanayileşme beklenendüzeyde olmayınca devletçi politikalar uygulamaya başlamıştır. Türkiye 1963 yılındaithal ikameci sanayileşme politikası uygulamaya başlamıştır ayrıca planlı kalkınmadönemi başlamıştır. Türkiye 1980 yılına kadar devlet müdahalesinin yoğun olduğupolitikalar uygulamıştır, 1980 sonrası ise ekonomide serbestleşme süreci başlamıştır.Türkiye 1980 yılından beri liberal dış ticaret politikasının uygulandığı bir serbestpiyasa ekonomisidir.Çalışmanın amacı ise, uygulanan dış ticaret rejimlerinin değerlendirilmesi vedönemsel olarak kalkınmayla ilişkisinin incelenmesidir. Bunun için rakamsal olarakdış ticaret ve büyüme oranları incelenmiş, süreçler aktarılmıştır.

In this study, international trade regimes applied in Turkey from the year 1923 to theyears 2000s and their effects on economic development are examined. Internationaltrade regimes applied in 10-year periods and how foreign trade is shaped, changes inexports and imports, and developments in different sectors are explained. At thesame time, the process of industrialization and policies implemented in Turkey arestudied. For that reason, improvement in all sectors such as agriculture,manufacturing and service as well as their contribution are the primery focus of thestudy.Relation between international trade policies and economic development changed indifferent periods. Because international trade is not the only the factor that influenceseconomic development. Moreover, international trade regimes in Turkey varied fromperiod to period based on domestic economic policies together with changes in theWorld and political environment. Turkey‟s relations with other countries aredetarminant for economy policies. Within the historical process, foreign traderelations with trading partners had been addressed.Turkey tried liberal policies between 1923-1929, but industralization couldn‟t reachthe level unticipated earlier, etatist economic policies were replaced. In 196os,Turkey started to apply import-substitution industrialization and also era of economicplannig started. Until 1980 intervention of states was intense and process ofliberalization in the economy started within this period. Since 1980 Turkey has beenapplying free market economy and liberal foreign trade policy accordingly.The objective of this study is to evaluate foreign trade regimes which were appliedand examine the relations between economic development. For that purpose, exportand import, namely foreign trade balance and growth rate are studied in differentperiods within the economic policies applied precisely.