Türkiyede özelleştirme uygulamalarının karşılatırmalı analizi

Abstract

Bu çalışmada, özelleştirme tartışmasına baz teşkil edecek olan devlet anlayışında değişimeparalel olarak özelleştirme uygulamalarının tarihi gelişimi; ekonomik etkinliğin merkeziplanlı ekonomi şartlarında sağlanamadığı durumlar ve piyasanın başarısızlığını gidermeyeyönelik serbest piyasa serbest rekabet ortamının oluşturulmasının gereğiyle birlikte elealınmıştır. Özelleştirmenin dar ve geniş anlamdaki tanımlaması yapılırken, özelleştirmeninamaçları ve yöntemleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Dünya'da ki özelleştirmeuygulamalarıyla ilgili olarak genel bir değerlendirme yapıldıktan sonra, ülkemizde yapılmaktaolan özelleştirme uygulamalarına ışık tutabilecek İngiltere, Meksika ve Arjantindeneyimlerine yer verilmiştir. Başlangıçtan günümüze Türkiye'de özelleştirme çalışmaları;yöntemleriyle birlikte kaynak kullanımları ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu çerçevede, yıllaritibariyle özelleştirme uygulamaları ele alınarak, özelleştirme uygulamalarının sonuçlarıdeğerlendirilmiştir, Türkiye için yabancı sermayenin gerekliliği dile getirilmiştir. Buçalışmaların sonucuna göre, muhtemel tüm senaryolar için özelleştirme çalışmalarının hızlıbir şekilde devam edeceği beklenmektedir. Ayrıca, özelleştirme felsefesine değinilerek, ?Yapİşlet-Devret? modeli gözden geçirilip, ülkemiz için önemi ve gerekliliği hızlı büyüyenözelleştirme çalışmaları içerisindeki nispi payının artacağı öngörülmektedir. 1984 yılından buyana uygulanan özelleştirme kanunları ve kanun hükmünde kararnameler tarih sıralamasıitibariyle hukuksal çerçeve içerisinde incelenmiştir. Ayrıca, Anayasa ve özelleştirmekonusuna değinilerek, uluslararası ticari tahkim kanunu ile ilgili Anayasa değişikliğinedenleriyle birlikte açıklanmıştır. Özelleştirmenin liberal bir anlayış içerisinde açıklandığı,özelleştirme yapılırken dikkate alınan ?kamu yararı? kavramının, Anayasa Mahkemesitarafından hukuk devletinin tanımına giren unsurlardan biri olarak nitelendirdiği sonucunavarılmıştır.

In this paper, historical evolution of the privatization practices in accordance with thegovernment approach that constitutes a base in the privatization issue; is taken inconsideration with the situations in which economic activities can not be conducted incentrally planned economy and the necessity of establishing a free competition environmentin order to avoid the collapse of the market. The purposes and methods of privatization wereanalyzed in detail while the definition of privatization was made both widely and narrowly.After doing a general evaluation of privatization implementations in the world, experiences ofEngland, Mexico and Argentina, which can help us in the privatization being done in ourcountry, have been mentioned. Privatization attempts in Turkey until today and resourceallocation with its methods were analyzed in detail. In this sense, the results of privatizationimplementations were assessed by taking into consideration the attempts done over years andthe importance and necessity of privatization for Turkey were addressed. According to theconclusion of this study, the rapid continuation of privatization practices is expected tocontinue for all the possible scenarios. Furthermore, the Build-Operate-Tranfer Model wasreviewed in accordance with the privatization philosophy and it is foreseen that this modelwill take its share in privatization practices of which importance and necessity are growingrapidly in our country. Privatization laws and regulations which have been implemented since1984 are observed by chronological order within the framework of the law. Additionally, thesubject ?constitution and privatization? was mentioned and the change in the constitutionregarding international commercial arbitration was explained with its causes. The conclusionthat privatization can be explained within a liberal approach and the ?public interest? concept,which is taken in consideration in the privatization process, is characterized as one of theissues covered by the definition of state by the Constitutional Court has been reached