Bir sosyal paylaşım ağı örneği olarak facebook üzerinden sessizce takip etmenin romantik ilişkiler üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışmanın asıl amacı, `sessizce takip etme` (lurking) eyleminin romantik ilişkiler üzerinde etkisinin olup olmadığını sorgulamak ve bir sosyal paylaşım ağı örneği olarak Facebook'un bu süreçteki rolünün ne olduğunu anlamaktır. Çalışma, özellikle bireylerin romantik partnerlerini sosyal medyada takip etmek için Facebook'u nasıl kullandıkları üzerine odaklanmaktadır. Ayrıca, bu araştırma özellikle Facebook'un romantik ilişkilerde oynadığı rol üzerinde duran birtakım akademik tartışmaların konu başlıklarını kapsayan geniş bir yelpazeyi içermektedir. Bu konu başlıkları, sosyal nüfuz etme teorisi, karşılıklı bağımlılık kuramı, romantik ilişkiler, kıskançlık, güven, gizlilik ve `sessizce takip etme` konu başlıklarıyla ilerlemektedir. Ayrıca, tüm bu kavramların tanımlarına yer verildiği kadar; sosyal ağlar, sosyal medya siteleri ve Facebook'un tarihsel gelişimine de yer verilmeye çalışılmıştır.Araştırmanın örneklemi, büyük bir çoğunluğunun (%91,3) 18-34 yaş aralığında olduğu 334'ü kadın, 344'ü erkek olmak üzere toplam 678 kişiden oluşmaktadır. Facebook kullanımından romantik ilişkilerin nasıl etkilendiğine dair çıkarımlara varabilmek için katılımcılara, araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu, Facebook Kullanımı Formu ve Romantik İlişkide Facebook Kullanımı Formu ile birlikte Facebook Kıskaçlığı Ölçeği'nin Türkçe Formu da uygulanmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular değerlendirilirken, istatistiksel analizler için IBM SPSS Statistics 22 (IBM SPSS, Türkiye) programı kullanılmıştır. Verilerin ikiden fazla grup arası karşılaştırmalarında Tek Yönlü ANOVA, farklılığa neden olan grubun tespitinde ise Tukey HSD ve Tamhane T2 testleri kullanılmıştır. Niteliksel verilerin karşılaştırılmasında ise Ki-Kare testi, Continuity (Yates) Düzeltmesi ve Fisher Kesin Ki-Kare testi kullanılmış ve anlamlılık p<0,05 düzeyinde değerlendirilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, katılımcıların Facebook kullanım amaçları incelediğinde, `sessizce takip etme` eyleminin Facebook'taki en yaygın eylemlerden biri olduğu görülmüştür. Çalışmada aynı zamanda `sessizce takip etme` eyleminin oranlarının kadınlarda daha fazla olduğu iddia edilmiştir. Fakat yapılan analizler sonucunda, katılımcılar arasında `sessizce takip etme` durumlarının cinsiyete göre değişmediği tespit edilmiştir. Diğer yandan, katılımcıların cinsiyetlerinin partnerlerinin Facebook profillerini takip ettiğini düşünmesi konusunda belirleyici etken olduğu bulunmuştur. Son olarak, romantik partnerlerinin Facebook profilini gözetleyenlerin Facebook Kıskançlığı puan ortalaması, gözetlemeyenlerden istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (p:0,001; p<0,01). Yine benzer şekilde, romantik partnerlerinin Facebook profilini gözetlediğini düşünenlerin Facebook Kıskançlığı puan ortalaması, Facebook profilini gözetlediğini düşünmeyenlerden istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksektir (p:0,001; p<0,01). Bu durum, yüz yüze bir iletişim olmadan Facebook gibi sosyal ağlar üzerinden yanlış yorumlanabilecek çok sayıda bilgiye ulaşılabilmesinin kıskançlığa yol açtığını ortaya koymaktadır.Anahtar Kelimeler: Sessizce Takip Etme, Gözetleme, Kıskançlık, Romantik İlişkiler, Sosyal Nüfuz Etme Teorisi, Karşılıklı Bağımlılık Teorisi, Kendini Açma, Stalking, Güvensizlik, Gizlilik.

The main purpose of this study is to investigate whether lurking has an effect on romantic relationships and to understand what is the role of Facebook in this process as an example of social network platform. The study focuses especially on how individuals use Facebook to follow their romantic partners on social media. In addition, this research covers a wide range of topics, especially on the topics of some of the academic debates on which Facebook plays a role in romantic relationships. These topics are follows social penetration theory, interdependence theory, romantic relationships, jealousy, trust, privacy and lurking respectively. Also as much as all the given definitions of these concepts, social networks, social media sites and the historical development of Facebook have been tried to be included.The sample of the study consisted of 678 people, of which 334 are women and 344 are men, with a majority of them aged 18-34 (%91,3). In order to draw inferences about how romantic relations are affected by Facebook use, the Personal Information Form, the Facebook Usage Form and the Facebook Use Form in Romantic Relationship and the Turkish Form of the Facebook Grip Scale were given to the participants. While evaluating the findings obtained in this study, IBM SPSS Statistics 22 for statistical analysis (SPSS IBM, Turkey) program was used. One-way ANOVA was used in the comparison of more than two groups of data, while Tukey HSD and Tamhane T2 tests were used in the determination of the group that caused the difference. In the comparison of qualitative data, Chi-Square test, Continuity (Yates) Correction and Fisher's exact chi-square test were used and significance was evaluated at p <0.05 level. According to the findings of the study, when the participants' use of Facebook is examined, it was seen that lurking is one of the most common actions on Facebook. It was also determined that lurking did not change according to gender. On the other hand, it was found that participants' gender was a decisive factor for their partners to think that they were stalking Facebook profiles.Finally, the Facebook Jealousy average of those who watch Facebook profile of their romantic partners was found to be significantly higher than those who don't watch (p: 0,001; p <0,01). Similarly, Facebook jealousy average of those who think that their Facebook partners are stalking on their Facebook profile is statistically significantly higher than those who do not think they are stalking on Facebook profile (p: 0.001; p <0.01). This reveals that, without face-to-face communication, access to a large number of information that can be misinterpreted through social networks such as Facebook leads to jealousy.Keywords: Lurking, Surveillance, Jealousy, Romantic Relationships, Social Penetration Theory, Interdependence Theory, Self-disclosure, Stalking, Insecurity, Privacy.