Latin ve Non Latin Alfabelerin tipografik olarak incelenmesi

Abstract

İlk çağlardan itibaren insanoğluna, medeniyetleri kurduran, reformları yaptıran, bilgi ve kültür toplumunu inşa etmesine sebep olan etkenler arasında dil ve yazı bulunmaktadır. Dil iletişimin önemli bir öğesi olmakla beraber yazı ile anlam bulur, yazı ile paylaşılır, yazı ile saklanır. Bundan dolayı Sümerlerden başlayarak yazının medeniyetler içerisinde gelişimini incelemek önemlidir. Bu gelişim Sümerlere paralel eski Mısır ve Çin uygarlıklarında devam etmiştir. Yazı Sümerler yoluyla Mezopotamya'ya yayılmıştır. Geçmişte ve günümüzde dünyanın kullandığı yazı sistemlerini sınıflandırılacak olursak, Ebcet, Abugida, Alfabe, Logografik yazı, Syllabary akla gelebilir. Yazı sistemlerinden Alfabeler dünya toplumlarının birçoğu tarafından kullanılmaktadır. Özellikle Fenikelilerin bulduğu, Yunanlılar ve Romalılar ile son haline ulaşan Latin Alfabesi dünyada birçok toplum tarafından kullanılmaktadır. 15. yy'da Rönesans buluşlarından matbaanın etkisiyle Avrupa'da harf tasarımları başlamış ve tipografinin temelleri atılmıştır. Tipografi sanatı yazının formunu inceler ve yazıyla bilginin iletilmesi sağlar, yazının okunurluğunu artırır, yazıya grafik öğeler yükler. Tipografinin doğuşu ve gelişimi Avrupa eksenli olduğundan, tipografi Latin alfabesiyle özdeşleşmiştir. Fakat Latin alfabesinin dışında birçok yazı sistemi vardır ki bunların hepsine Not-Latin (Latin olmayan) denir. Küreselleşen dünya toplumu okuma ve yazmayı kitapların ötesine, ekran temelli medyalara ve internete taşımıştır. Non-Latin Alfabelerin veya yazı sistemlerinin kendine has coğrafyası üzerinde veya farklı bir ülkede kullanılması, Non-Latin sistemler için tipografik zorunluluklar getirmiştir. Bu noktada Non-Latin istemlerin tipografileri ile Latin tipografisi arasında bir organik bağ kurulmalıdır. Non-Latin sistemlerin tipografileri incelenerek, Latin tipografisiyle uyumu araştırılmalıdır. Bu çalışmada dünya üzerinde en çok kullanılan Çin yazı sistemi, Hint yazı sistemi (Devanagari), Arap alfabesi, İbrani alfabesi, Yunan alfabesi, Kiril alfabesinin tipografileri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Çin yazı sistemi, Devanagari alfabesi, Arap alfabesi, İbrani alfabesi, Yunan alfabesi, Kiril alfabesi, Non Latin Tipografi,

Since the first ages, language and writing are among the factors which enabled the founding of civilizations, reforms and the founding of knowledge and culture society. Language is an important element of communication and it finds meaning through writing, it is shared with writing and it is kept with writing. Because of this, it is important to examine the progress of writing in civilization starting with the Sumerians. This progress continued with the old Egypt and Chinese civilizations parallel to Sumerians. Writing spread to the Mesopotamia through Sumerians. Abjad, Abugida, Alphabet, Logographic writing, Syllabarry comes to mind when we try to classify the writing systems used both in the past and today. Alphabets from the writing system are used by most of the World societies. Especially the Latin alphabet, found by the Phoenicians and took its final shape with the Greeks and Romans, is used by many societies in the World. In the 15th century, with the effect of one of the renaissance inventions, the printing press, letter designs started in Europe and the foundation of typography was set. The art of typography studies the form of writing, it enables the flow of knowledge through writing, and makes the writing more readable by adding graphical elements to it. Because the birth and progress of typography is based on Europe, typography has become identified with Latin alphabet. But there are many writing systems other than Latin alphabet, and they are called Non-Latin. Globalized World has carried reading and writing beyond the books to the screen based media and internet. The use of Non-Latin alphabets and the writing systems in different countries has brought forth typographical difficulties for Non-Latin alphabets. At this point a connection has to be made between Non-Latin typographical systems and the Latin typography. The accordance of the Latin typography with the Non-Latin typography has to be examined by studying the Non-Latin typographical systems. The typographic of the most used writing systems in the World, Chinese writing system, Indian writing system (Devanagari), Arab alphabet, Hebrew alphabet, Greek alphabet, Cyril alphabet, are examined in this study.Key Words: Hanzi, Kanji, Hiragana, Katagana, Hebrew, Devanagari, Arabic, Cyrillic, Greek, Non Latin Typography, Multi Script Typeface