Sanat akımlarında portrenin yeri

Abstract

Sanatın başlangıcı ilkel dönemlerdeki mağara duvarlarına yapılan çeşitlişekillere dayandırılmaktadır. Birçok sebebe dayanarak oluşturulmuş bu şekillerinsanoğlunun hayatta bıraktığı ilk `iz`lerdir. Sanat tarihçileri ve sanatuzmanlarınca değerlendirilen biçimler, zamanla belli bir akım ve döneme dahiledilmiştir. Çağdan çağa, insandan insana değişen hayatı yorumlayış biçimiçeşitli unsurlarla ele alınmıştır. Hiçbir sanatçı belli bir döneme dahil olmak içinveya belli bir akım yaratmak için sanatını icra etmemiştir.Portreler, sanat tarihini en iyi açıklayan görgü tanıkları olmuştur.Sanatçılar kendi portrelerini veya başkalarına ait yüzleri tasvir ederken yaşanandönemin özelliklerini yansıtmışlardır. Tezimde, geçmişten günümüze değinortaya konan portre çalışmaları, kronolojik sıralama ile sanat akımlarına göreyorumlanmış ve aradaki farklar nedenleriyle açıklanmıştır. Dönemlerinsanatsal anlayışı, kültürü, hayata bakış açısı, ruhsal betimlemeleri portrelersayesinde anlatılmıştır.Tezin ilk bölümünde problem durumu özetlenmiş, araştırmanın amacıve önemi belirtilmiştir. Bu bölümde tezin sınırlılıkları, varsayımlar ve tezdegeçen tanımlar açıklanmıştır.İkinci bölümde araştırma konusuna giriş yapılmış, sanat akımlarınınoluşma süreci ve sanatta portrenin yeriyle ilgili açıklamalarda bulunulmuştur.İlkel çağlardan Rönesans dönemine kadar sanatın gelişim süreci, sanat tarihiaçısından ele alınmıştır. İnsanların yaşam biçiminden, kültüründen veinancından hareketle ortaya koymuş oldukları sanatsal anlayışdeğerlendirilmiştir. Bu doğrultuda sanatçıların portreleri nasıl ve hangi amaçlayaptıkları örneklerle incelenmiştir. Aynı bölümde, Rönesans döneminingetirdiği yeni bakış açısının sanata olan etkisi, sanatçıların eserleriyleaçıklanmıştır. İnsanların özgür düşünebildiği ve birçok bilimsel gelişmelerinyaşandığı dönemde farklı üsluplara rastlanmaktadır. Çeşitli sanat anlayışlarınındoğduğu yüzyıllarda sanatçılar duygu ve düşüncelerini üsluplarına yansıtmıştır.Yüzyıllar içerisinde yapılan sanat eserleri birbiriyle karşılaştırılmış; yapılmanedenleri ve sanatçıların düşünce biçimleri açıklanmıştır.19. yüzyılın Sanayi Devrimi'nde teknolojinin ilerlemesiyle birliktesanatçıların yeni keşifler yaptığı görülür. Modern girişimler ve hayata karşıgeliştirilen birçok bakış açısının oluşması sanatı da etkilemiştir. Çağdaşdüşüncenin meydana getirdiği sanatsal anlayışlar, yaratıcılarının yapıtlarıyla bubölümde açıklanmıştır. Dünya Savaşları'nın insan psikolojisi ve yaşam şartlarıüzerindeki olumsuz etkilerinin sanata yansımaları üzerinde durulmuştur.Sanatın yeniden kendini bulması ve sanatçıların kendilerine olan güvenleriningelmesi onları farklı arayışlara itmiştir. Yeni Dünya'nın yeni yaklaşımı kendinibirçok sanat dalında gösterecek ve portrelere yansıyacaktır.Üçüncü bölümde, tezin konusunu oluşturan `portre`nin tanımıyapılmış, teknik açıdan ele alınmıştır. Öz-portreler sanatçıların konuya bakışaçıları doğrultusunda değerlendirilmiştir. Portre çalışmalarında ışık, renk,kadraj, arka plan araçları sanatçıların örnek çalışmalarıyla incelenmiştir. Sanattarihi boyunca resim, heykel, fotoğraf ve edebiyatta portrenin nasıldeğerlendirildiği açıklanmıştır. Portresi yapılan model ile sanatçının etkileşimi,sanat eseri üzerinde büyük rol oynamıştır. Portre sanatında kişiliğinyansıtılmasının önemi üzerinde durulmuş, çeşitli değerlendirmeler yapılmıştır.Dördüncü ve beşinci bölümde `yöntem` ve `sonuç`lar açıklanmış,konunun özeti yapılmıştır. Araştırmanın literatüre katkısı ve geleceğe yönelikaraştırma alanları üzerinde durulmuştur.Anahtar Kelimeler: Sanat Akımları, Üslup, Portre, Öz-portre (Oto-portre),Portre Ressamlığı, Portre Fotoğrafçılığı, Edebiyatta Portre

Beginning of art is based on various shapes made on cave walls. Theseshapes that based on many reasons are traces that mankind left for life. Shapeswhich are evaluated by art historians and art expert are included in a certainmovement and era in process of time. Interpretation style of changing life fromperson to person is dealt with various elements from age to age. No artist hasproduced work of art for getting involved in certain era or in order to create acertain movement has carried his/her art.Portraits have become eye witnesses which explain these eras in bestway within art history. Artists while describing their portraits or other people'sfaces have reflected characteristics of living era. In my thesis from past untilnowadays portrait works are interpreted according to these movements withchronological order and differences are explained with reasons. Artisticconcept, culture, perspective on life, spiritual description of periods are toldthanks to portraits.In the first chapter of the thesis problem status has been summarized,purpose and importance of research has been stated. In this chapter restrictionof the thesis and definitions has been explained.In the second chapter there is an entrance to research subject and thereis an explanation about forming process of art movements and the place ofportrait in art. From primitive ages until Renaissance period developmentprocess of art has been dealt in terms of art history. By regarding lifestyle,culture and belief of people, their artistic understanding has been evaluated. Inthis sense how and for which purpose did artists make this portrait has beenanalyzed with examples. In the same chapter how new perspective ofRenaissance affects art is explained with artistic works. Periods in whichpeople can think freely and many scientific developments exist we canencounter different styles. As time goes by art movements also have changed.Centuries in which various art concepts was born artists reflect their feelingsand ideas on their styles.With development of technology in Industrial revolution of 19th centuryit is seen that artists made new discoveries. Modern attempts and forming ofmany perspective on life also have affected art. Artistic concepts that producedby contemporary idea have been explained with creators' works in this chapter.Negative effects of world wars on human psychology and life conditions andtheir reflections to art has been emphasized. Art's new discovery of itself andself-confidence of artists prompted them to a different seeking. New approachof new world will show itself in many branch of art and this will reflect onportraits.In the third chapter portrait which is the subject of the thesis has beendealt technically. Self-portrait and portrait types have been evaluated with thesense of artists' point of view. How the characteristics of man face is reflectedto an audience with light, color, viewfinder, background tools is analyzed withartists' example studies. Interaction between model and artist has played amajor part on work of art. While achieving his goal what is considered or whatmust be considered has been shown with example studies. With reflection ofpersonality psychical, emotional and characteristic features of model has beenreflected in best way and in portrait works esthetic elements have beenconsidered.As a result subject has been summarized, contribution of research toliterature and future oriented research areas have been emphasized.Keywords: Art Movements, Style, Portrait, Self-Portrait, Portraiture, PortraitPhotography, Portrait in Literature.