Ölümle çok karşılaşan servislerde çalışan hemşirelerle meslekleri gereği ölümle karşılaşmayan kişilerde ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeylerinin karşılaştırılması

Abstract

Bu tez, meslekleri gereği çok fazla ölüm vakası ile karşılaşan, yetişkin yoğun bakım ve onkoloji servislerinde çalışan hemşireler ile meslekleri gereği ölüm vakası ile karşılaşmayan öğretmen, bankacı ve akademisyenlerin ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeyleri, ölümle sık karşılaşma veya karşılaşmama durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymak amacıyla genel tarama modeli kullanılarak yapılmıştır. Araştırma, 100 yetişkin yoğun bakım ve 100 onkoloji hemşiresi ile 65 bankacı, 70 öğretmen ve 70 akademisyen olmak üzere toplam 405 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Veriler Thorson-Powell Ölüm Kaygısı Ölçeği (TPÖKÖ), Spielberger Sürekli Kaygı Ölçeği (SSKÖ), Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ) ve Kişisel Bilgi Formu (KBF) ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde T-Testi, Mann-Whitney U Testi, One-Way ANOVA, Kruskal-Wallis H Testi ve Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda, meslekleri gereği ölümle sık karşılaşan hemşirelerin ölüm kaygısı puanları, meslekleri gereği ölümle karşılaşmayan akademisyen, bankacı ve öğretmenlerin ölüm kaygısı puanlarından anlamlı olarak düşük olduğu saptanmıştır (p<0.05). Umutsuzluk puanları açısından ise akademisyen, bankacı ve öğretmenlerin umutsuzluk puanları hemşirelerin umutsuzluk puanlarından anlamlı derecede daha düşük olduğu görülmüştür (p<0.01). Sürekli kaygı düzeyi açısından iki grup arasında ise anlamlı bir fark saptanmamıştır. İki hemşire grubu karşılaştırıldığında, onkoloji hemşirelerin ölüm kaygısı puanları, yetişkin yoğun bakım hemşirelerinin ölüm kaygısı puanlarından anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (p<0.05). Sürekli kaygı ve umutsuzluk puanları açısından ise anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır. Eğitim değişkeninin ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeylerine etkisi incelendiğinde; akademisyen, bankacı ve öğretmen grubunda ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeyine bir etkisi olmadığı bulunmuştur. Hemşire grubunda eğitim değişkeninin, sadece ölüm kaygısı üzerinde etkisi olduğu saptanmıştır. Analiz sonuçlarına göre sağlık meslek lisesi hemşirelik mezunlarının ölüm kaygısı puanları, ön lisans ve lisans hemşirelik mezunlarının ölüm kaygısı puanlarından anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (p<0.05). Bu bulgular doğrultusunda, okul döneminde ve mesleğe başladıktan sonra, hemşirelerin ölümün getirdiği sıkıntı ve stresle baş edebilmeleri için psikolojik destek çalışmaları yapılması ve aralıklı olarak stresle baş etme eğitimlerinin düzenlenmesi; belirli aralıklar ile çalışma yerlerinde rotasyon yapılması önerilmektedir. Ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki analizi sonuçlarına göre ise sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeyleri arsında pozitif yönde orta derecede bir ilişki tespit edilmiştir (r =0.459, p<0.01).Çeşitli değişkenlerin (örn. yaş, medeni durum, mesleki deneyim/kıdem, ciddi sağlık sorunu, yakınını veya yakın arkadaşını kaybetme) ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeylerine etkisi araştırılmış, istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi olmadığı saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Ölüm, Kaygı, Umutsuzluk, Ölüm Kaygısı, Sürekli Kaygı,

Using a general screening model, this study aimed to uncover whether or not the frequency of encountering death in the workplace affects the death and trait anxiety scores and the hopelessness levels of the members of different professions. To achieve this objective, data were gathered from nurses (N=200, 100 adult intensive care and 100 oncology), working in units with high level of mortality, and teachers (N=70), bank employees (N=65) and academicians (N=70), who very rarely or never encounter death in their professions. Thorson-Powell Death Anxiety Scale (TPÖKÖ), Spielberger's Trait Anxiety Inventory (SSKÖ), The Beck Hopelessness Scale (BUÖ) and a demographic information form (KBF) were the data collection tools utilised in the study. T-test, Mann-Whitney U Test, One-Way ANOVA, Kruskal-Wallis Test and Pearson Correlation were the statistical tests used for the analysis of the collected data. The findings of the themes showed that the death anxiety scores of nurses, who frequently encountered death in their professions, were significantly lower than the death anxiety scores of teachers, bank employees and academicians (p<0.05). The hopelessness scores of academicians, bank employees and teachers, on the other hand, were significantly lower than that of nurses (p<0.01) while there were no statistically significant differences among the compared groups when their trait anxiety levels were examined.Comparison of the results related to the two groups of nurses showed that the death anxiety scores of oncology nurses were significantly higher than the death anxiety scores of adult intensive care nurses (p<0.05). Scrutiny of the data related to trait anxiety and hopelessness levels, however, revealed no statistically significant differences. When the effect of the variable `level of education` was examined, it was found that it did not affect the death and trait anxiety scores or levels of hopelessness in academicians bank employees and teachers. It did differentiate, however, the death anxiety scores of the informants in the two groups of nurses. The death anxiety scores of the nurses who graduated from medical vocational high schools were significantly higher than the death anxiety scores of nurses who had graduated from associate degree (2 yearlong programs) or Bachelor degree programs (p<0.05). In light of those results it is suggested that both during training and while actively in the profession, nurses should be provided, on regular basis, with psychological support and training on how to cope with the anxiety and stress brought on by the encountered deaths. It is also believed that a rotation system allowing nurses to change the units they are work in would be beneficial. Scrutiny of the relationship between death anxiety, trait anxiety and level of hopelessness revealed a moderate positive correlation between trait anxiety and the level of hopelessness (r =0,459, p<0.01). Statistical analysis examining the effect of variables such as age, marital status, work experience/professional seniority, serious health problems and loss of a relative or a close friend did not reveal a statistically significant effect either on death and trait anxiety scores or on the levels of hopelessness.Key Words: Death, Anxiety, Hopelessness, Death Anxiety, Trait Anxiety