Impacts of a levantine bourgeois family; the `Whittalls` in the 19th century Ottoman Empire

Abstract

Osmanlı İmparatorluğunun batılılaşma hareketinin hız kazandığı 19. Yüzyıl aynı zamanda bir ikilemin de ortaya çıkmasına sebep olmuştur. İmparatorluğa Avrupa'dan gelen tüccar sayısının artması ile toplum içerisinde gayri Müslimler ile Müslümanlar arasındaki fark, daha belirgin hale gelmiştir. Bu tezin amacı, genellikle altı çizilen askeri gelişmelerden uzak kalarak, Avrupa göçmeni olan Levanten toplumunun yardımları ile İmparatorluğa yayılan ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasi gelişmelere ışık tutmaktır. Levantenlerin geçirdiği değişimlerin en kapsamlı örneği olan Whittall ailesi temel örnek olarak kullanılmıştır. Aile seçimindeki başlıca etken, Osmanlı İmparatorluğunun iki önemli ticari merkezi olan İstanbul ve İzmir'de ikamet etmeleri, ticari, sosyal ve siyasi hayatlarını idame ettirmeleridir. Ticari ilişkiler ve ekonomik anlaşmalar temel alınarak, paranın gücünü temsil eden özel kulüp üyelikleri, Avrupai sosyal aktiviteler ve yaşam tarzı, Levanten ve gayri Müslimleri, Avrupa'dan ithal edilen ürünlerin tüketimine yönlendirmiştir. İlerleyen aşamalardaysa başta bu toplulukta ve akabinde gayri Müslim Osmanlı vatandaşlarında Avrupa modeli şehirleşme isteğine yöneltmiştir. Kullanılan en temel örnekler arasında, Whittall ailesine ait olan çeşitli şirketler ve temsilciliklerini aldıkları Avrupa şirketleri, Osmanlı toplumuna kazandırdıkları sosyal kulüpler ve her iki şehrin banliyölerinde yaptırdıkları görkemli evler yer almaktadır. Hem toplum içerisindeki ailenin duruşu, hem ülkeleri İngiltere ile hem de Osmanlı İmparatorluğu ile olan ekonomik, sosyal ve siyasi ilişkileri, Whittall'ları Levanten toplumunun diğer üyelerine kıyasla daha prestijli bir konuma getirmiştir. Bütün bu verilerin ışığında, batılılaşmayı benimsemek isteyen Osmanlı İmparatorluğunda Levanten toplumunun gerek ticari kazanımları, gerek sosyal hayatları ve gerekse de kendileri için oluşturdukları yaşam alanından yola çıkarak, imparatorlukta yaşayan ancak Osmanlı toplumuna ait olmayan bir burjuva sınıfının ortaya çıktığı gösterilmeye çalışılmıştır.

The westernization movement of the Ottoman Empire which gained speed during the 19th century brought along a contradiction. With the increasing number of European merchants coming to the Empire, the difference between Muslims and non-Muslims in the society became even more apparent. This M.A. thesis, keeping away from the military background of the period, tries to reveal how Levantines influenced economic, social, cultural, and political life of the Empire.This thesis mainly models the Whittall Family on portraying the change of Levantines. This is mostly because the Whittalls sustained their social, economic, and political life in two important trade centers of the Empire such as Istanbul and Izmir. The grooving trade relations and agreements created a European lifestyle executed through specific club memberships representing the power of money. This eventually led Levantines and non-Muslim groups to consume imported products. It is no surprise then the demand for more European style of urbanization became such apparent among these groups. This urbanization model came into existence in the Empire thanks mostly to the Whittall family and their belongings. The companies, social clubs and splendid houses established in suburbs of Istanbul and Izmir are clear examples to the issue. Their social, economic and political relations with both the Ottomans and with their own country England led the Whittalls grab a prestigious position in the society unlike other Levantine groups living in the Empire. In the view of such information, based on the social and economic life of Levantines and their own lifestyle they established among the society, this M.A. thesis tries to point out that a bourgeoisie occurred in the Ottoman Empire despite being out of the Empire.