Firmaya özgü ve makro ekonomik faktörlerin firmaların sermaye yapısı kararlarına etkileri: BIST`de bir uygulama

Abstract

Firma yöneticileri ile pay sahipleri, firmaların sermaye yapılarını oluştururken belli stratejiler izlemekte ve kararlar almaktadırlar. İzlenilen bu stratejilerin temelinde firmanın risklilik seviyesini artırmadan firmanın değerini artıracak borç/özsermaye karmasının belirlenmesi yatmaktadır. Sermaye yapısını etkileyen faktörlerin belirlenmeye çalışıldığı sermaye yapısı literatüründeki önceki çalışmalar, ağırlıklı olarak firmaya özgü faktörler üzerinde durmuşlar ve ilgili teorileri de bu faktörler üzerine inşa etmişlerdir. Bu çalışmada sermaye yapısı üzerindeki firmaya özgü faktörlerin yanı sıra makroekonomik faktörlerin de etkisi incelenmiştir. Tez çalışmasında öncelikle sermaye yapısı yaklaşımları açıklanmış ve daha sonrasında da Türkiye'de ve Dünya'da yapılan çalışmalar incelenmiştir. Çalışma kapsamında Borsa İstanbul'da faaliyet gösteren BIST Teknoloji, BIST Sınai ve BIST Hizmetler endekslerine kayıtlı firmaların finansal tablo verilerine ulaşılmış ve bu veriler, belirlenen bağımlı, bağımsız ve makro ölçekli değişkenlerle önce Statik Panel Veri daha sonra ise Dinamik Panel Veri yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, Türkiye'deki halka açık firmaların sermaye yapıları, firmanın varlık yapısı, kârlılığı, büyüklüğü, risklilik düzeyi, vergi ödeme düzeyi, borç dışı vergi kalkanı, büyüme olanakları, likiditesi, piyasa faiz oranları, bankacılık sektörünün gelişmişlik düzeyi ve küresel finansal kriz gibi faktörlerden etkilenmektedir. Bu faktörlerin istatistiksel olarak anlamlı işaretleri, sermaye yapısı teorilerinin beklentileri ile kıyaslandığında Türkiye'de halka açık olarak faaliyet gösteren firmaların sermaye yapısı davranışlarında ağırlıklı olarak Finansman Hiyerarşisi Yaklaşımı'nı benimsedikleri bulgusuna ulaşılmıştır. Bu bulgular önceki birçok çalışmayla tutarlıdır.

While creating capital structures of firms, company managers and shareholders follow certain strategies and make decisions. The basis of these strategies is the determination of the debt/equity mix that will increase the firm's value without increasing the risk level of the firm. The previous studies in the capital structure literature, in which the factors affecting the capital structure were tried to be determined, mainly focused on the factors specific to the firm and built on the related theories on these relationships. In this study, the effects of firm-specific factors as well as macroeconomic factors on capital structure were also investigated. In this thesis, firstly, capital structure theories described, and then related studies in Turkey and in the world were discussed. Within the scope of the study, financial table data of BIST Technology, BIST Industrial and BIST Services indices companies operating in Borsa Istanbul were collected. Then, these data were first analyzed using Static Panel Data and then Dynamic Panel Data methods. According to the findings, the capital structures of publicly traded firms in Turkey are affected by the following factors: firms' asset structure, profitability, size, risk level, tax payment level, non-debt tax shield, growth opportunities, liquidity and market interest rates, banking sector development level and global financial crisis. When statistically significant signs of these factors are compared with the expectations of capital structure theories, it has been found that firms operating publicly in Turkey follow predominantly the pecking-order theory in their capital structure behavior. These findings are consistent with many previous studies.