İş güvenliği kültürü kök neden- sonuç ilişkisinin araştırılması

Abstract

ILO, 2015 raporlarına göre dünyada her 15 saniyede; 1 işçi, iş kazaları veya meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Yeterli ve gerekli önlemler alındığında iş kazalarının %98, meslek hastalıklarının ise %100 oranında önlenebileceği tespit edilmiştir. İş kazalarının önlenebilmesi veya en az seviyeye indirilebilmesi amacıyla geçmişten günümüze birçok çalışmalar, değişmeler ve düzenlemeler yapılmıştır. Ancak sonuçlara bakıldığında yapılmış çalışmaların yetersiz olduğu görülmektedir. Bireyler hayatlarını devam ettirmek ve belli başlı temel ihtiyaçlarını sağladıktan sonra, gelecekleri için güvenli bir zemin hazırlamak isterler. Yapılan hareketler sonucu ve gelecekteki hareketlerin şartlarını oluşturan, asıl değerler ve görüşler ile çalışanlara aktarımını sağlayan semboller, kurallar, gelenekler ve yöntemler toplamı kültürü oluşturur. Bu durumda sorun çözülmesine yönelik en önemli çalışma, asıl etken olan `insan faktörü` kavramıdır. İnsan faktörü kavramında; `güvenlik kültürü` kavramı oluşumu, bireyde güvenlik bilincinin oluşumu sağlanması mühimdir. Güvenlik kültürü kavramı ilk olarak1987 yılında Çernobil'de oluşan nükleer kazadan sonra kullanılmıştır. Yapılmış araştırmalar sonucunda iş kazalarına engel olacak güvenli bir çalışma alanı sağlanmasında pozitif güvenlik kültürünün önemli bir etken olduğu görülmüştür. Yapılan bu çalışmada güvenlik kültürü alanında yapılan etkin ve pozitif çalışmalara değinilmiştir. İlaveten güvenlik kültürü modelleri incelenerek açıklamaya ve çalışımına ile uygulama yollarına gidilmiştir. Güvenlik çalışmalarında, güvensiz ortama sebep olan sorunlar ve bu sorunların uluşturduğu sonuçlar mevcuttur. Sorunlar; kök sorun ve hayalet sorun olarak 2 başlık altında incelenmiştir. Hayalet sorun; bir ya da birden fazla nedeni olan tüm sorunlara denir. Bu tanımdan yola çıkılarak; her sorun bir hayalet sorundur ve hayalet soruna sebep olan nedenler ise; kök sorundur. Hayalet soruna sebep olan nedenler, o nedenlerin tekrar sebep olan neden ya da nedenleri mevcuttur. Nedenle ise dolaylı ya da direkt olarak sonuca etken olmaktadır. Bu çalışmada kök sorun ile hayalet sorunun genel özelliklerine değinilmiştir. Ayrıca görünen diğer sorunlar ile birbirinden bağımsız sorunlardan da bahsedilmiştir. Kök – neden analizi kavramı açıklanmış ve amaçları tanımlanmıştır. Neden – sonuç ilişkisi kurularak temele inilmiştir. İlişkilerle bağdaştırılarak, iş güvenliği kültüründe kavramlar belirlenerek kök – neden – sonuç ilişkileri kurulmuş ve güvenlik bilinci oluşumundan söz edilmiştir. Sonuç bölümünde ise; var olan oluşum eksikliği ve bu eksikliğin giderilmesi için öneriler sunulmuştur.Anahtar kelimeler: iş güvenliği kültürü, güvenlik bilinci, kök – neden – sonuç - kavram ilişkisi

According to the 2015 ILO report in the World every 15 seconds; 1 worker löse his/her life because of work-related accidents or occupational diseases. When the sufficient and necessary measures taken, it has been identified that 98% of work accidents and 100%of occupational diseases are preventable. From past to the present there has been made a lot of studies, changes and adjustments fort he purpose of minimizing or preventing work-related accidents. However, when we look at the resultsit showsthat the studies which are done is inadequate. Those which are made and which will be made in the future, with the actual symbols, values and opinions, rules, traditions and methods will create a total culture, allowing transfering to employes. In this case, the most important efforts to solve the problem is the main factor which is `human factor` concept. In the concept of human factor, `safety culture` cconcept is important to ensure the formation of security awareness in individuals. The concept of safety culture was first used after the Chernobyl nuclear accident occurred in 1987. According tothe researches which done for ensuring a safe working area which occupational accidents will be prevented is possible with positive safety culture. In this study active and positive studies which are done in safety culture area has been mentioned. In addition by reviewing safety culture models these are been tried to explained and been made applicable. In the safety studies, there are problems which lead to unsafe environment and results of these problems. Problems are reviewed under two topıcs which are root problem and ghost problem. Every problems which have one ore more cause are named as ghost problems. From this definitionevery problem is a ghost problem and causes which lead to a ghost problem is root problem. Causes which lead to ghost problem, are cause or causes which are reoccuring. In this study it is addressed to main characteristic of root problem and ghost problem. It is also mentioned of apperaring problems and indepent problems. Root-cause analysis term is explained and purposes of it are identified. Root-cause relationship is established and got to the bottom of it. By establishing relationships in the occupational safety culture concept are established and safety awareness is mentioned. In the conclusion deficiency of existing formation and advices for filling this deficiency are done.Keywords: accupational safety culture, safety awarenes, root – cause – effect – concept connect