Ziziphora persica bunge ve thymus vulgaris L. türlerinin in vitro rejenerasyonu üzerine farklı eksplant tiplerinin ve bitki büyüme düzenleyicilerinin etkisi

Abstract

Bu araştırma Tesadüf Bloklarında Bölünen Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre 4 tekerrürlü olarak Erzurum Doğu Anadolu Tarımsal Enstitüsü Doku Kültürü Laboratuvarında yürütülmüştür. Çalışmada Ziziphora persica Bunge ve Thymus vulgaris L. türlerinin sürgün ucu, yaprak ve hipokotil eksplantları kullanılmıştır. Eksplantlar mikro çoğaltım amacıyla 5 farklı MS besi ortamında (kontrol %5 sukroz, 1 mg/l Kinetin + 0.5 mg/l GA3, 0.5 mg/l NAA+ 3 mg/l BAP, 0.5 mg/l BA, 3 mg/l IBA + 0.01mg/l Kinetin) kültüre alınmışlardır. Bitkicikler 6 hafta süre ile uzun gün fotoperiyot şartlarında (16 saat aydınlık, 8 saat karanlık) tutulmuştur. Alınan gözlemler: ilk sürgün vehyurme gün sayısı, bitki canlılık oranı (%), sürgün uzunluğu (mm), yan dal sayısı (adet), boğum sayısı (adet), boğum aralığı (mm), yaprak sayısı (adet), yaprak alanı (mm2), kök sayısı (adet), kök uzunluğu (mm), bitki yaş ağırlığı (mg), bitki kuru ağırlığı (mg) gözlemleri alınmıştır. Çalışma sonucunda Ziziphora persica Bunge türünün incelenen bitki karakteristikleri yönünden Thymus vulgaris L. türüne göre daha iyi sonuçlar verdiği belirlenmiştir. Hipokotil ve sürgün ucu eksplantlarının yaprak eksplantına göre daha olumlu sonuçlar verdiği görülmüştür. Ziziphora persica BUNGE türünün sürgün ucu eksplantlarında ilk sürgün gelişimi Kinetin + GA3 ortamında 5. günden itibaren başlamıştır. Besi ortamlarında ise en iyi sonuçlar Kinetin + GA3 ortamından elde edilmiş, hiç hormon içermeyen kontrol ortamında da bitkilerin çok kolay geliştiği görülmüştür. Mikroçoğaltım yönünden çok önemli olan bitki boyuna bakıldığında en uzun bitkiler Ziziphora persica Bunge türünün sürgün ucu eksplantında kontrol ortamında (53.86 mm), ulaşılmıştır. En fazla yan dal sayısı Thymus vulgaris L. türünün hipokotil eksplantlarından Kinetin + GA3 ortamında (10.00 adet), en yüksek boğum sayısı ise Thymus vulgaris L. bitkisinin hipokotil eksplantında kontrol ( %5 sukroz) ortamında (5.75 adet) elde edilmiştir.

This research was carried out in the tissue culture laboratory of Erzurum Eastern Anatolia Agricultural Research İnstitute According to `The split-split plot design in randomized block` with 4 replications. Shoot tip, leaf and hypocotyle explants of Ziziphora persica Bunge and Thymus vulgaris L. species were used in the study. Explants were cultured on five different MS media (control 5% sucrose, 1 mg/l Kinetin + 0.5 mg/l GA3, 0.5 mg/l NAA+ 3 mg/l BAP, 0.5 mg/l BA, 3 mg/l IBA + 0.01mg/l Kinetin). Plantlets were kept under long-day photoperiod conditions (16 h light, 8 h dark ) for 6-week. Observations taken were days to the first shoot apperarence, survival rate of planlets, length of planlets, number of branches, number and space of nodes, number and diameter of leaves, number and length of roots, fresh and dry weight of plantlets. As a result of the study, it has been observed that Ziziphora persica Bunge species had better planlet characterstics compared to Thymus vulgaris L. species. Hypocotyl and shoot tip explants had more positive results compared to leaf explants. The first shoot emergence started on Kinetin+GA3 media from shoot tip explants of Ziziphora species from 5th day of inoculation. The best results were determined on Kinetin + GA3 media and followed by control (5% sucrose). Significant plantlet characteristics of microprapagation were determined as plantlet length on control media from shoot tips of Ziziphora persica Bunge (53.86), highest number branches on Kinetin+GA3 media from hypocotyl explant of Thymus vulgaris L. (10.00) and the highest number of nodes on control from hypocotyl explants of Thymus vulgaris L. species (5.75).