Iğdır ilinde yetiştirilen Anadolu mandalarının süt kompozisyonu ve somatik hücre sayısına etkili faktörler

Abstract

Bu çalışma Iğdır ilinde Anadolu Mandası yetiştiren 54 işletmede toplam 91 baş hayvandan elde edilen 637 adet süt örneği kullanılarak yürütülmüştür. Iğdır ilinde yetiştirilen Anadolu nehir mandalarından elde edilen sütlerin Somatik Hücre Sayısı (SHS) ve Fizikokimyasal özellikleri incelenmiştir. Yetiştiricilerin yaş ve eğitim düzeyleri ile sağımcının SHS üzerine etkisi anlamlı bulunmuştur (P<0,001). En düşük SHS sayısı 65.930±2.484 hücre ml-1 olarak ev halkından kadınların sağdığı sütlerden elde edilmiştir. Sağım öncesi meme temizliğinin SHS üzerine etkisi çok önemli (P<0,001) olup, meme temizliği yapılan ve yapılmayan işletmelerde SHS sırasıyla 66.330±2.570 hücre ml-1 ve 125.860±9.498 hücre ml-1 olduğu belirlenmiştir. Mevsimler Kış (Aralık-Ocak-Şubat), İlkbahar (Mart-Nisan-Mayıs) ve Yaz (Haziran-Temmuz-Ağustos) olarak gruplandırılmıştır. Kış, İlkbahar ve Yaz mevsimlerine göre SHS değerleri sırasıyla 52.290±5.653 hücre ml-1, 69.990±3.557 hücre ml-1 ve 104.810±6.258 hücre ml-1 olarak belirlenmiştir (P<0,001). Fizikokimyasal özelliklerden ortalama kuru madde, yağsız kuru madde, yağ, protein, laktoz, kül, yoğunluk, donma noktası, iletkenlik ve pH düzeyleri incelenmiş olup, bu özellikler sırasıyla %17,41±0,07, %9,25±0,05, %8,16±0,09, %3,62±0,02, %4,85±0,04, %0,74±0,01, 29,60±0,18 gr cm-3, -0,55±0,00 0C, 4,53±0,02 mS cm-1 ve 6,53±0,01 olarak tespit edilmiştir. Bazı süt parametreleri ve aralarındaki korelasyonlar ve önemlilik dereceleri de incelenmiş olup, toplam kuru maddenin yağ, yağsız kuru madde, laktoz, kül ve pH parametreleri ile olan korelasyonu pozitif yönde (P<0,01), yağ ile yağsız kuru madde, kül ve protein arasındaki ilişki pozitif yönde; yoğunluk ile donma noktası ve pH arasındaki ilişki ise negatif yönde (P<0,01), pH ile iletkenlik arasındaki ilişki ise pozitif yönde (p<0,05) ve önemli bulunmuştur.

This study was conducted on 637 milk samples collected from 91 animals bred in 54 enterprises in Igdir province which are engaged in breeding Anatolian Water buffalo stocks. Somatic cell counts and physicochemical properties of milk samples obtained from Anatolian Water buffaloes bred in Igdir province are analyzed in the research. The age and education level of the farmers and the effect of the milker on the SCC were found to be significant (P<0,001). SCC value (65.930±2.484 cells ml-1) was found to be the lowest when the milker is the person from the household. Udder cleaning before milking was determined to have a very significant (P<0,001) effect on SCC, as mean SCCs were detected as 66.330±2.570 cells ml-1 and 125.860±9.498 cells ml-1 in non-udder cleaning and udder-cleaning enterprises, respectively. Seasons were specified as winter (December-January-February), spring (March-April-May) and summer (June-July-August). SCCs in winter, spring and summer were determined as 52.290±5.653 cells ml-1, 69.990±3.567 cells ml-1 and 104.810±6.258 cells ml-1 respectively (P<0,001). Moreover, SCC and some environmental factors are highly and significantly (P<0,01) correlated. Mean total dry matter, fat-free dry matter, fat, protein, lactose, ash, density, freezing point, conductivity and pH levels were investigated through physicochemical analyses. These levels were found as 17,41%, 9,25±0,05%, 8,16±0,09%, 3,62±0,02%, 4,85±0,04%, 0,74±0,01%, 29,60±0,18 gr cm-3, -0,55±0,00 0C, 4,53±0,02 mS cm-1 and 6,53±0,01 respectively. Some milk parameters and correlations among these parameters as well as their significance levels were also investigated. Total dry matter was found to be positively and significantly (P<0,01) correlated with each of fat, fat-free dry matter, lactose, ash and pH while fat was negatively correlated with fat-free dry matter, ash and protein (P<0,01). There was negative and very significant (P<0,01) correlation between density and each freezing point and pH, while correlation between pH and conductivity was positive and significant (p<0,05).