Teke yöresi müzik kültüründe İki telli Kozağaç curası

Abstract

Teke Yöresi müzik kültürü içinde yaşatılan ve Yörüklerin yaşamlarının bir parçası olan İki Telli Kozağaç Curası tezin konusunu oluşturmaktadır.İki telli; Orta Asya Türk kültüründe telli sazların atası olarak kabul edilen Kolca Kopuzdan çeşitlenerek Anadolu'ya kadar uzanan bir coğrafyada kullanılmakta olan telli sazlardan birisi olarak bilinmektedir. Teke Yöresinde yoğun olarak Burdur ilinin Çavdır ilçesine bağlı Kozağaç kasabası ve çevresinde yaşatıldığı, özel bir çalım tekniği ile icra edildiği için bu çalışma İki Telli Kozağaç Curası olarak adlandırılmaktadır.Bu çalışmada; İki Telli Kozağaç Curasını çalan üç halk ozanının hayat hikâyesinden yola çıkarak bu sazın yapısal özellikleri ve çalım tekniğinin saptanması, ustaların repertuarındaki ezgilerin özel bir yazım tekniği ile notaya alınarak kayıt altına alınması amaçlanmaktadır.?Teke Yöresi Müzik Kültüründe İki Telli Kozağaç Curası? başlıklı bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Tezin girişinde çalışmanın amacı, önemi ve sahada yapılan derleme teknikleri hakkında bilgiler verilmiştir.Birinci bölümde, yörenin daha iyi anlaşılabilmesi için Teke, Türkmen ve Yörük adlarının anlamlarının etimolojik açıdan incelenmesi, yörenin coğrafi özellikleri, yöreye yapılan Yörük yerleşimi ve bu coğrafyada yaşatılan müzik kültürünün gerçek sahibi olan Yörüklerin sosyal yaşamları ve ekonomileri üzerinde durulmuştur.İkinci bölümde, yörenin müzik kültürünü oluşturan ezgi çeşitleri ve yörede kullanılan çalgılar hakkındaki bilgiler kısaca verildikten sonra asıl çalışma konusu olan İki Telli Kozağaç Curasının kökeni ve Türk kültür çevrelerinde çalınan iki telli sazlar hakkındaki bilgiler yer almaktadır.Üçüncü bölümde, yörede İki Telli Kozağaç Curası çalan ustaların hayat hikâyeleri, sazlarının yapısal ve teknik özellikleri, çalım tekniğine ait bilgiler detaylı bir şekilde açıklanmaktadır.Dördüncü bölümde, İki Telli Kozağaç Curası ile icra edilen ezgilerin notaları ve bu ezgilere ilişkin notlar detaylı bir şekilde ortaya koyulmaktadır.Teke Yöresi müzik kültüründe var olan İki Telli Kozağaç Curasının Burdur ilinin Çavdır ilçesine bağlı Kozağaç kasabası ve çevresinde yaşayan Yörükler tarafından çalındığı ve dolayısıyla varlığının da bu topluluğun varlığı ile doğrudan ilişkili olduğu saptanmıştır. İki Telli Kozağaç Curasının herhangi telli bir sazın küçültülmüş hali olmadığı gibi kendine ait yapım ve çalım tekniğinin olduğu, Teke Yöresi müzik kültürünün yaşatılması ve aktarılmasına önemli katkılar sağlayan çok sesli bir halk sazı olduğu görüşüne varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Teke, Yörük, Cura

The two-stringed Kozağaç Cura, which is an element maintained in the musical culture of the Teke Region of Turkey and the lives of the Yörüks living in the area, is the subject of this thesis.The two-stringed cura is known as one of the stringed instruments -originating from the kolca kopuz, which is assumed to be the ancestor of the Turkish stringed instruments played within an area stretching from the Central Asia to Asia Minor. Due to the fact that it is mostly possessed and played with a special technique in the vicinity of the Kozağaç Town of Çavdır District of the Province of Burdur, it is named ?The two-stringed Kozağaç Cura? in this study.This study aims to outline the structural characteristics and playing technique of the two-stringed Kozağaç Cura in the light of the lives of three local performers of the instrument, and to record with a special transcription technique the melodies in the repertoire of these musicians.This study titled ?The Two-Stringed Kozağaç Cura in the Musical Culture of the Teke Region? consists of three parts. The introduction covers information related to the aim and importance of the study as well as the compilation techniques used on site.With a view to a better perception of the region?s characteristics, the first part includes an etymological examination of the meanings of the words Yörük and Turcoman; information on the geographical characteristics of the region and the Yörük settlement; and the current social and economic life of the Yörüks, who are the genuine possessors of the musical culture still kept alive in the region today.The second part, after briefly studying the melodic forms and types of instruments played throughout the region that constitute local musical culture, provides information related to the two-stringed instruments played throughout the area of Turkish cultural influence and the origin of the two-stringed Kozağaç Cura, which is the main focus of the study.The third part covers in detail the biographies of the local performers of the instrument and the structural characteristics, technical specifications, and playing techniques peculiar to the instrument.The fourth part demonstrates the transcriptions of the melodies performed with the two-stringed Kozağaç Cura, and the notes related to these melodies.It is concluded that the two-stringed Kozağaç Cura of the local musical culture of the Teke region is a part of the Yörüks living in and around the Town of Kozağaç of the District of Çavdır of the Province of Burdur, Turkey, its existence therefore bearing a direct relation to that of the community in the area mentioned. The two-stringed Kozağaç Cura is by no means the miniature form of any other instrument but has peculiar building and playing techniques, and therefore a distinct polytonal instrument which has made great contributions to the survival and conveyance of the musical culture of the Teke Region.Key Words: Teke, Yörük, Cura