Sideritis vulcanica hub.-mor. üzerinde anatomik, morfolojik ve korolojik çalışmalar

Abstract

Öz Sideritis vulcanica Hub.-Mor. Üzerinde Anatomik, Morfolojik ve Korolojik Çalışmalar Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı. (Yüksek Lisans Tezi / Tez Danışmam: Prof.Dr.Gülendam TÜMEN) Balıkesir 1999 Bu çalışmada Elazığ yöresinde toplanan, endemik ve çok yıllık bir bitki olan Sideritis vulcanica Hub.-Mor.'un anatomik morfolojik, kimyasal yapısı, korolojisi incelenmiştir. Bitki Elazığ yöresinde halk arasında ateş düşürücü olarak ve karın ağrısı gibi hastalıklarda çay olarak içilmekte ve aynı zamanda baş ağrısına karşı öğütülüp toz halinde buruna çekilmektedir. Morfolojik çalışmada bitkinin ayrıntılı tanımı verilip karakteristik özellikleri açıklanmıştır. Bitkinin genel görünüşü, yaprak, brakte, çiçek, kaliks, korolla ve nuks şekilleri ilave edilmiştir. Anatomik çalışmalarda türün çiçekli gövde ve yapraklarının iç yapısı aydınlatılmıştır. Kimyasal çalışmalarda bitkinin uçucu yağlan incelenmiştir. Korolojik olarak da Elazığ Mastar Dağından alman toprak örnekleri kimyasal ve fiziksel olarak incelendi. S.vulcanica Hub.-Mor.'un çok dar bir alanda yetiştiği görülmüş. Flora of Turkey' de bildirilen lokalitelerde detaylı aramalara rağmen bulunamamıştır. Bitkinin yok olma tehlikesinde olduğu gözlenmiştir. Anahtar kelimeler : Labiatae, Sideritis, vulcanica, anatomi, morfoloji, uçucu yağ. vıı

ABSTRACT Anatomical, Morphplogical and Chorogical Studies on Sideritis vulcanica Hub.-Mor. Balıkesir University Institute of Science, Biology Education (Master Thesis / Supervisor: Prof.Dr.Gülendam TÜMEN) Balıkesir 1999 In this study Sideritis vulcanica Hub.-Mor. which is perannual and endemic, were examined in terms of morphological, anatomical and chemical structures. The plant is used for anti-enflamatuvar and stomach ache as herbal tea among the local people in Elazığ. Furthermore, if the plant is ground up, it is also used for headache through the nose. In the morphological part of this study, the characteristics of S.vulvanica Hub.-Mor. were described in detail. The general view, of the plant and the shapes of leaves, bracts, flowers, calyx, corolla and nuks were drawn. Furthermore, its stems and leaves were examined anatomically. With chemical study of this species, its essential oil components were characterized. In addition, the soil samples collected from Master Mountain in Elazığ, were investigated beth chemically and physcally. Our investigations showed that the S.vulcanica could not be found in this region while it was recorded in Flora of Turkey to be persent in two localities in Elazığ. We have observed that this plant may perhaps be extincted in this region in future. Key Words: Labiatae, Sideritis, vulcanica, anatomy, morphology, essential oil. Vlll