Bağlama çalgısında `Do eksenli` düzende resital

Abstract

Bu çalışma T.C. Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Musikisi anasanatdalı, Sanatta Yeterlik Programı için hazırlanmıştır.Çalışma, sanatta yeterlik programlarında tez çalışması kapsamında kabul edilen, ?resital? formatında hazırlanmıştır. Resitalin içeriğine ait yazılı öğelerin bulunduğu giriş, ikinci bölüm, üçüncü bölüm, sonuç, ekler ve kaynaklar bölümlerinden oluşmuştur.Giriş bölümünde neden resital tarzında bir tez çalışması yapıldığı ve bu resitalin en önemli öğesi olan repertuvarın ne şekilde tespit edildiği anlatılmıştır. Resitalde icra edilecek repertuvara, tez niteliğini kazandıracağı düşünülen özgün bir problem tespit edilmiştir. Bu problem, bağlama çalgısında kullanılan düzenlerden biri olan ?Do Eksenli Düzen?in (?Do Müstezat Düzeni? veya ?Rast Düzeni? olarak bilinen) duyumu ve icrası açısından zengin niteliklere sahip olmasına rağmen, diğer düzenlere oranla yeterli yaygınlığına sahip olmaması olarak tanımlanmıştır. Ayrıca bağlama çalgısının öğretildiği resmi ve resmi olmayan kurumlarda söz konusu düzenin müfredat programlarında neredeyse hiç yer almadığı saptaması yapılmıştır. Tez çalışmasının tamamlanmasının ardından, konuyla ilişkili kurum ve kuruluşlarla iletişim kurulması suretiyle, problemi aşmaya yönelik çalışmaların yürütülmesi hedef olarak belirlenmiştir.İkinci bölümde problem olarak tespit edilen ?Do Eksenli Düzen?, teorik ve teknik özellikleri bakımından detaylı olarak anlatılmıştır. Bu bölümde ?Do Eksenli düzen? detaylı olarak anlatılırken ?Bağlamada Düzenler konusuna ana hatlarıyla değinilmiştir. Tüm bu açıklamalara temel teşkil edebileceği düşünülen çeşitli çizim ve tablolar kullanılmıştır.Üçüncü bölümde resital repertuvarında bulunan eserlerin seçilmesinde dikkat edilen kıstaslar açıklanmıştır. Bu kıstaslar seçilen eserlerin farklı yörelerden olması, farklı mızrap karakterleri taşıması ve farklı ritm yapılarına sahip olması gibi sıralanmıştır. Ayrıca resital repertuvarında yer alan eserlerin isimlerinin ve yörelerinin yazılı olduğu ve resitalde icra edilecek sıralamaya göre hazırlanmış olan listenin yanı sıra, eserlerin karakteristik özelliklerinin yer aldığı listeler hazırlanmıştır. Bu listeler aynı zamanda eserler hakkında bir müzikal analiz niteliği taşımaktadır.Çalışmanın sonuç bölümünde ise söz konusu düzenin, çalışmanın öngörüsü dâhilinde duyum ve icra açısından ortaya koyduğu niteliklere rağmen, aynı oranda tercih edilmediği ve bağlama çalgısının öğretildiği resmi ve resmi olmayan kurumların müfredatlarında yer almadığı gibi sonuçlar ele alınmıştır.Ekler bölümünde resital formatındaki tez çalışmasını hazırlayan Ersen VARLI'nın, resitalde icra edilecek eserleri sergileyeceği icra biçimi doğrultusunda yeniden yazdığı notalar, aynı eserlerin TRT Müzik Dairesi tarafından yayınlanan notaları ve ayrıca resitale ait görüntülü DVD yer almaktadır.Anahtar Kelimeler: Do Eksenli Düzen, Düzenler, Bağlama.

The study is prepared in the form of ?recital? which is approved under the thesis study in art proficiency programmes. The written elements regarding the contents of the recital is composed of introduction, second chapter, third chapter, conclusion, appendices and references sections.In the introduction, it is discussed why a thesis study in the form of a recital has been conducted and how the repertoire, the most important element of this recital, is determined. A problem has been detected in the repertoire that will be conducted in the recital, which is thought to bring a quality of thesis to the repertoire. This problem is defined as the even though ?Do Axis Chord System? (known as ?Do Müstezat Chord System? or ?Rast Chord System) which is one of the systems that is used regularly with bağlama instrument has rich qualities regarding its sensation and performance, it lacks enough extensiveness when compared to other chord systems. Also, it is established that the said system is almost never included in the curricula of the academic and non-academic institutions where bağlama instrument is taught. It is set as a goal that, after the completion of the thesis study, the related institutions and organizations will be contacted to conduct studies towards remedying this problem.In the second chapter, the ?Do Axis Chord System? which is detected as problem, is described in detail with its theoretical and technical characteristics. In this chapter, ?Do Axis Chord System` is described in detail, while the subject of `Chord Systems in Bağlama` is briefly outlined. Various charts and tables that are considered to form a base to these explanations are presented.In the third chapter, the criteria that were observed while choosing the pieces in the recital repertoire are explained. These criteria are listed as choosing the pieces from different regions, with different plectrum characteristics and different rhythm structures. Also, apart from the list in which the names and regions of the pieces that are in the repertoire are written and which is prepared according to the order they will be performed in the recital, other lists in which the characteristics of the pieces are presented have been prepared. These lists are also musical analyses about the pieces.In the conclusion chapter of the study, results like even though the said system displays certain qualities regarding sensation and performance, it is not preferred with the same intensity and it is not present in the curricula of academic and non-academic institutions where bağlama instrument is taught.In the appendices chapter, the sheet music of pieces that will be performed in the recital which Ersen VARLI, who has prepared the thesis study in the form of recital, has rewritten in the interpretation he will perform them with are presented, along with the sheet music of the same pieces issued by TRT Music Department and also a visual DVD belonging to the recital.Keywords: Do Axis Chord System, Chord Systems, Bağlama.