Bendir çalgısının profesyonel performansına yönelik metodolojik bir yaklaşım

Abstract

Bu çalışmada, geleneksel formlar içinde çalınan bendir çalgısını, kendi yapısı içinde bir değişikliğe uğratmadan, uluslararası normlarda ve orkestra içinde icrasını kolaylaştıracak bir çalışma ortaya konulmuştur.Amaçlanan, bendiri ulusal ve uluslararası konservatuarlarda, vurmalı çalgılar eğitim programında, metodolojik bir yaklaşımla ortaya koymaktır.Sonuç olarak, bu metodolojik yaklaşım ile halkların doğaçlama icra ettiği ve nesilden nesile aktardıkları yazılı hale getirilebilecek, beraberinde yaratıcı düşüncelerin oluşturacağı kompozisyonlarda geleneksel müziklerin dışında da kullanım alanının genişletilmesine katkı sağlayacaktır. Böylece, tüm ritmik yapılanmalar ve tüm tınısal özellikler orkestra içine taşınabilecek ve dünya müzisyenleri ortak bir noktada buluşabilecektir.?Bendir çalgısının profesyonel performansına yönelik metodolojik bir yaklaşım? adlı sanatta yeterlik tezinde, elle çalım tekniklerine yönelik metodolojik yaklaşım oluşturulmuştur. Bendir çalgısının yapısal özellikleri, çalım teknikleriyle ses sahasının belirlenmesi, vurmalı çalgılarda uluslararası kullanılan terminoloji ve ritmik yapılarla performans sanatçısını geliştirecek egzersiz çalışmalarıyla metodolojik çalışma sonlandırılacaktır.Çalışmanın birinci bölümünde; konunun amacı ve ele alınış biçimleri ayrıntılı bir şekilde ortaya konulmuştur. Ayrıca bendir çalgısının tarihsel sürecini belirten kaynaklar gösterilerek farkındalık oluşturulmuştur. Çalışmanın sınırları, yöntem ve teknikleri hakkında bilgi verilmiştir.İkinci bölümünde; bendir çalgısının biçim bakımından yapısal özellikleri ele alınmıştır. Buna bağlı olarak, deri germe yöntemlerine dayalı farklı oluşum sağlayan bendir türlerinin akort edilişi ve bakımı hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca; farklı çap ve boylardaki bendirler üzerinde yapılan deneysel çalışmalar sonucunda, standart ölçüler oluşturulmuş, ses sahalarına göre ?Bas, Tenor, Alto, Mezzosoprano ve Soprano? olarak adlandırılmışlardır. Oluşturulmuş standarda göre, akort edilebilecek tonlar porte üzerinde gösterilmiştir.Ayrıca, orkestra eserlerinin yazılımına yönelik, ses sahaları belirlenen bendirlerin ton farklılıklarını porte üzerinde belirlemek için ritim anahtarları farklı çizgilere yerleştirilmiş ve isimlendirilmişlerdir.Üçüncü bölümde ise vurmalı çalgılarda kullanılan uluslararası müzik terim ve işaretleri tespit edilerek, çalışmamızda kullanacağımız ortak terminoloji hakkında genel bilgi verilmiştir.Dördüncü bölümde; bendir çalgısının icra eğitimi ve nota yazılımı için Amerika, Almanya ve Rusya ekolleri model alınarak, uluslararası standartta, terminolojide yer alacak terim ve işaretler oluşturulmuştur. Ayrıca, performans icracılarıyla yapılan görüşmelerden ve elde edilen kaynaklardan yararlanarak farklı oturuş, tutuş ve çalım teknikleri tespit edilmiştir. Öncelikle bendir çalgısında ses sahasını oluşturan bölümler belirlenmiş, vuruş teknikleri ve tanımları fotoğraflarla betimlenerek anlatılmıştır.Bendir çalgısında, vuruş noktalarına göre ortaya çıkan kalın ve ince seslerin farklılıkları, stüdyo ortamında tek tek kayıt edilerek, frekans titreşim sayılarına göre belirlenmiştir. Elde edilen bu sesler kalından ince sese doğru sıralanmış, isimlendirilmiş (düm, tek, kapama, üst kesme, orta kesme, kasnak vuruş), ve beş çizgili porte kullanarak aşağıdan yukarıya aralıklara yerleştirilmiştir.Beşinci bölümde; Ortaya koyduğumuz terminolojiye dayanarak, bendir çalgısına yönelik pratik geliştirilmiş ve metodolojik yaklaşım oluşturulmuştur. Bu metodolojide, orkestral icrada vurmalı çalgılar sanatçısının karşısına çıkabilecek çalışmalar geliştirilmiş, profesyonelleşmeyi sağlayacak yöntemler oluşturulmuştur. Yazılan egzersizler amaç ve davranış kazandırmaya yönelik düşünülmüş, eğitim ve öğretim programında uygulanacak şekilde hazırlanmıştır.Altıncı bölümde, bendir hakkında elde edilen tespitler ve sonuçlar genel olarak anlatılmıştır. Çalışmanın, yaratıcı düşünceye ve performans icracısına katkısı, ulaşılan hedef ve üstün yönleri belirtilerek, ileriye yönelik çalışmalar için öneriler verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Bendir, Performans, Metot.

In this study, an approach to facilitate the performance of the bendir instrument within the scope of international norms and as a part of an orchestra while keeping its traditional forms and without altering its structure has been put forth.The objective is to put forth the bendir in the percussion instruments programs at national and international conservatories with a methodological approach.As a result, with this methodological approach, the impromptu performances that people have passed down from generation to generation will be put down on paper and together with the creative thoughts that this will arise and contribute to widen the usage area beyond to more than just traditional music. Thus, all rhythmic structuring and tonal features will be carried to the orchestra and enable world musicians to meet at a common ground.In the proficiency in art thesis entitled ?A methodological approach to the professional performance of the bendir instrument?, a methodological approach regarding techniques for playing by hand has been created. The methodological study will be finalized with the structural features of the bendir instrument, the determination of its playing techniques and vocal range and exercises that will develop the performing artist by international terminology and rhythmic structures used for percussion instruments.In the first section of the study; the objective and how it is handled have been put forth in details. Also awareness has been created by stating the references that specify the history of the bendir instrument. Information regarding the limits of the study, method and techniques has been given.In the second section; the structural features of the bendir instrument in terms of form have been handled. To this end, information has been given about the attunement of different bendir types due to the difference in leather stretching methods. Also, standard measures have been prepared as a result of experimental studies carried on bendirs of various diameters and dimensions and they have been named as ?Bass, Tenor, Alto, Mezzo-soprano and Soprano? based on their vocal range. The tones that can be attuned according to the prepared standard have been shown on the staff.Also, for the composition of orchestral works, the rhythm keys have been placed on different lines and have been named in order to specify the tonal differences of the bendirs the vocal ranges of which have been determined.In the third section, on the other hand; musical terms and signs internationally used for percussion instruments have been determined and general information has been given regarding the common terminology that we will used in this study.In the fourth section; American, German and Russian schools have been taken as models for bendir training and notation thereby preparing the terms and signs that will take place in the terminology have been prepared in compliance with international standards. Also, different seating, grips and playing techniques have been established based upon the data obtained from performing artists. Primarily, the regions that make up the vocal range of the bendir instrument have been determined, striking techniques and definitions have been explained in details by using pictures.The differences in bass and treble sounds due to the different contact points on the bendir instrument have been recorded one by one in the studio environment and have been determined according to the number of frequency vibrations. These extracted sounds have been arranged from bass to treble, named (düm, tek, kapama, üst kesme, orta kesme, kasnak vuruş) and have been placed from bottom to top on a five line staff.In the fifth section; a practice and a methodological approach for the bendir instrument have been developed based on the terminology that we have put forth. In this methodology, exercises that the percussion artists may face during orchestral play have been developed and methods to establish professionalism have been put forth. The exercises have been aimed to help the performing artists acquire an objective and a behavior pattern which have been prepared in compliance with the education program.In the sixth section; the observations and results regarding bendir have been explained in general. The contribution of the study to creative thinking and performance has been stated and suggestions have been made for further studies.Key words: Bendir (Frame Drum), Performance, Method