Nâsıruddin el-Beyzâvî`nin kelâmî görüşleri ve Osmanlı kelâm geleneğindeki yeri

Abstract

İslâmi ilim dallarının tamamına yakını ile ilgili birçok eser telif eden el-Beyzâvî güçlü bir ilmî şahsiyettir. Tefsir ve kelâm alanlarında verdiği eserler İslâm coğrafyasında çok etkili olmuş, yüzyıllarca kendinden söz ettirmiştir. Osmanlı padişahlarının sırf el-Beyzâvî Tefsiri okumak için `huzur dersleri` adı verilen ve üst düzey devlet adamlarının katıldığı dînî sohbetler düzenlediğini yine onun kelâm kitabının uzun yıllar Osmanlı medreselerinde okutulduğunu biliyoruz. Biz de bu çalışmamızda, el-Beyzâvî'nin kelâm kitapları Tavâli'u'l-Envâr ve Misbâhu'l-Ervâh temelinde kelâmî görüşlerini incelemeye çalıştık. Çalışmamızın giriş bölümünde, müellifimizin hayatı ve eserleri hakkında bilgi vermeye çalıştık. İlk bölümünde, kelâm ilminin temel prensipleri ve mantık kuralları incelenmiştir. İkinci bölümde, âlem görüşü ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Allah, sıfatları ve fiilleri ele alınmıştır. Dördüncü bölümde peygamberlik, cennet-cehennem, imâmet konuları incelenmiştir. Beşinci bölümde ise, el-Beyzâvî'nin görüşlerinin Osmanlı kelâm geleneğindeki yeri araştırılmıştır.Anahtar Sözcükler: Kelâm, el-Beyzâvî, EĢ‟arîlik, Tavâli‟, Osmanlı.

al-Baidawi who made reviews about all of the Islamic branches, is a strong scientific personality. His studies that about commantary and Islamic theology have hardly been effected on Islamic geography. We know that The Ottoman sultans had organized religious conversations which are called as `Peace lessons` and important state men participated in these lessons. And we also we know his theological books had been studied in Ottoman madrasahs for long years.In this study we have tried to examine theological thoughts of al-Baidawi according to his books, Tavâli'u'l-Envâr and Misbâhu'l-Ervâh.In the introduction of this study I focused on al-Baidawi's life, historical and social period in which he lived and the works of al-Baidawi. In the first part; I tried to give informations about principles of theological epistemology and the logic. In the second part, universals-possible realities were studied. In the third section: We have attempted to examine al-Baidawi commentary in the esence of God, attributes of God and acts of God. In the fourth section: we tried to give informations about Prophethood, Garden and Fire and supreme leadership of the muslim community. In the fifth section: al-Baidawi's comments about Islamic theology and his place at the Ottoman theology tradition has been researched.Key Words: Theology, al-Baidawi, Asha‟irah, Tavâli‟, Ottoman.