Anadolu tümülüslerinin tipolojik açıdan incelenmesi

Abstract

Nitelikleri tartışmalı bazı buluntular dışında, Anadolu'da tümülüslerin ilkörnekleri Doğu Trakya'da karşımıza çıkmaktadır. Bölge tümülüslerinin en erkenörnekleri Erken Frig dönemine tarihlenir. Ancak en ihtişamlı Frig Tümülüsleri, FrigyaBölgesinde yapılmıştır. Daha sonra Frigleri, Lydia, Greko-Pers, Hellenistik Dönemtakip eder. Anadolu'da yedi bölgeye de yayılmış olan tümülüslerin tanınmış örneklerineEge Bölgesi ve Akdeniz Bölgesinde rastlamış olmamıza rağmen Orta Anadolu baştaolmak üzere diğer bölgelerimizde yüzlerce tümülüs henüz resmi kayıt altına dahialınmamıştır. Tümülüsler aynı zamanda en az özen gösterilerek araştırılan ve en çoktahrip edilen buluntular arasındadır ve dolayısıyla Anadolu arkeolojisinin üvey evladıgibidir. Anadolu Tümülüsleri'nin karakteristik özelliklerini ana toprağa açılan çukurunmezar odasına çevrilmesiyle yapılan Frig Tümülüsleri oluşturur. Frig Tümülüsleri'nikronolojik olarak Lydia Tümülüsleri takip eder. Lydia Tümülüsleri taştan yapılmışmezar odalarına sahiptir. Daha sonraki süreçte bu kültür sırasını; Greko-Pers veHellenistik Dönem Tümülüsleri takip eder. Greko-Pers ve Hellenistik DönemTümülüsleri de kısmen Lydia Tümülüslerine benzemekle birlikte kültürel farklılıkları dakendi içlerinde barındırırlar.Bu çalışmada amacımız; Orta Anadolu'da uzun yıllar boyu ihmal edilmiş ve çoğu dakaçak kazılar sonucunda defineciler tarafından yağmalanmış ya da müzelerin üstünkörüçalışmış olduğu bu tümülüslere dikkat çekmektir. Bu tümülüslerin çoğunun tipolojileri,buluntuları, mezar tipleri ve tarihlendirilmeleri ise meçhuldür. Amacımız arkeolojidünyasındaki bilindik tümülüslerin içerisinde bu tümülüsler nerededir? Sorusuna cevapbulmak ve Anadolu'da tümülüslerin başlangıcı ve bu gelenekle birlikte kültürlerinbirbirleri ile etkileşimini anlamaya çalışmaktır.Anahtar Kelimeler: Tümülüs, Frig, Lydia, Greko-Pers, Hellenistik Dönem.

The first Anatolian examples of tumuli emerged in Eastern Thrace. The earliestexamples of the region dated to the Early Phrygian period. But the most magnificentPhrygian Tumuli were made in Phrygia. After Phrygian period Lydian, Greco-Persian,Hellenistic periods followed. Aegean Region with its well-known examples of tumulispread to seven provinces in Anatolia and the Mediterranean region, although we havecome across hundreds of tumuli in our other regions, particularly in Central Anatoliahas not yet been even formally documented. Tumuli are also among the least researchedby showing care and most destroyed findings and therefore such findings arestepchildren of Anatolian archeology. Turning the opened main soil pit to the graveroom was the characteristic feature of the Anatolian tumuli. Lydia followedchronologically the Phrygian Necropolis. Lydia Tumuli have the stone burial chamber.This culture in order to further process; followed by the Greco-Persian and HellenisticTumulus. Greco-Persian and Hellenistic Necropolis in part by cultural differences, butsimilar to Lydia Tumuli they host themselves.Our goal in this study; For many years in Central Anatolia, and most neglected aspect itwas looted by treasure hunters as a result of illegal excavations or have worked in themuseum, which is cursory attention to these tumuli. Typology Most of these tumuli,artifacts, tombs and dated if they are unknown. Our goal is where these tumuli in thetumuli familiar in the world of archeology? Answer questions and Anatolia beginning oftumuli with this tradition and the culture is to understand the interaction with each other.Key Words: Tumulus, Phrygian, Lydian, Greco-Persian, Hellenistic Period.