İbnü`l Arabî`nin felsefesinde dinin zahiri ve batını

Abstract

Bu tezde dinin zahiri ve batını yönü tartışmaları bağlamında İslam düşünceve felsefesine yeni bir perspektif kazandıran İbnü'l Arabî'nin konumunun tespitedilmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle Vahdet-i Vucüd taraftarı İbnü'l Arabî'nin din,peygamber ve veli, Kur'an ve vahiy, batını bilgi, insan ve insan-ı kâmil gibi diniunsurlar hakkındaki düşünceleri onun kendi felsefesi içinde incelenmiştir.13. yüzyıl düşünürü olmasına rağmen akademik çalışmalarda halâ İbnü'lArabî (1165-1240) yorumlanmaya çalışılmakta ve bu çalışmalar eleştirel vedestekleyici olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Bu nedenle konuyu ele alınırken,eleştiriler ve eleştirilere verilen cevaplar ve O'nun eserlerine yapılan şerhlerkarşılaştırılmıştır.Tezin birinci bölümünde İbnü'l Arabî'nin vahdet-i vücud ve Allahkavramları ile Allah, insan ve evren ilişkisi ele alınmıştır. İkinci bölümde batını bilgi,insan-ı kâmil, bilgiye ulaşma imkânı ve peygamber, veli, Kur'an ve kader gibikavramlar zahir ve batın açısından ele alınmıştır.Çalışmanın sonucunda engin birikime sahip olan sûfi filozof İbnü'lArabî'nin düşüncelerine kısıtlamalar getirmenin doğru olmayacağı kanısı hâkimoldu. Onun için genelde zahiri bakış açısına uzaktır diyebiliriz. Ancak bazıhususlarda mesela şeriatı takip etmede o bir zahiri dir. Bazı hususlarda ise bir batınıolduğunu söylemek yerinde olacaktır. İbnü'l Arabî bilgi konusunda bir batınıdir.İbnü'l Arabî bazı konularda (tenzih ve teşbih hususunda) orta yolu takip eden dengeyanlısıdır. Sonuç olarak entelektüel sufi filozof İbnü'l Arabî, zahir-batın tartışmalarıiçerisinde kimi zaman bir zahiri bazen bir batını bazen orta yol üzere biri olarakkarşımıza çıkıyor. Ancak o düşüncelerinde kemale varmaya zahiri ve batınıbirleştirerek erişmiştir diyebiliriz.

The thesis has an aim of finding out the position of Ibnü'l Arabî, who hasbrought a new perspective to Islamic thought and philosophy in the discussions of theapparent and esoteric aspect of religion. Therefore as a supporter of the unity ofexistence Ibnü'l Arabî's thoughts about religion and religious components such asprophet and sufi, Koran and revelation, esoteric knowledge, human being and perfecthuman being has been examined in his philosophical thought.Academic studies has been trying to interpret Ibnü'l Arabî (1165-1240) despitehis beeing 13th century thinker and these studies has been classified as critical ones andsupporting ones. So while examining the topic, the criticals, answers to them andglosses to his works have been compared.At the first part of the thesis, Ibnü'l Arabî's the unity of existence, concept ofGod, universe and human relation have been dealt. At the second part esotericknowledge, perfect human being and reaching the knowledge and religious componentssuch as prophet and sufi, Koran and faith in terms of apparent and esoteric aspects havealso been dealt.As a result of the study it has been argued that it is impossible to put limits toIbnü'l Arabî's thinking world. However he has kept away form apparent approachexcept obeying the religious law. And he has had an esoteric approach in his thoughtsabout knowledge. Sometimes he has found a compromise. In conclusion as anentellectual sufi Ibnü'l Arabî has sometimes apparent approach, sometimes esotericapproach and sometimes a middle course and it can be reported that in his thinkingworld, Ibnü'l Arabî has reached maturity by linking up apparent and esoteric aproaches.