Câhiliye dönemi Arap lehçeleri ve bazı fonetik özellikleri

Abstract

Modern dönem lehçe incelemesi, çağdaş lügat araştırmalarının en önemli alanınıoluşturur. Fonetik düzeydeki farklılıklar genellikle lehçeleri birbirinden ayırmaktadır.Arapların çeşitli bölgelerde ve dağınık kabileler hâlinde yayılmaları neticesinde oluşanilk dönem Arap lehçeleri ile ilgili bu çalışmamızda fonetik düzeydeki bu farklılıklarincelenmektedir. Arap lehçelerinin bir kısmı unutulup giderken bir kısmı da adım adımilerleyerek gelişme katetmiştir. Lehçelerin kuvvetli olanlarının zayıf özelliğe sahiplehçeler üzerinde baskın olması, bu iki lehçenin birleşmesine ve böylece kendine hasözelliğe sahip yeni bir lehçe oluşumuna yol açar.Arap kabilelerinin sayıca çok olması, bütün kabilelerin lehçelerini ayrı ayrıaraştırılmasını zorlaştırır. Bundan dolayı ilk dönem Arap lehçelerini bedevi ve şehirliolmalarını göz önünde bulundurarak <bedevi> ve <medeni> kabileler şeklindeincelenmektedir. Bedevi ve medeni kabilelere ait lehçeleri de, dil özellikleri bakımındanayrıca fasih ve radî/makbul olmayan lehçelere ayrılmaktadır. Dil ve diğer kitaplararacılığıyla, ilk dönem kaynaklarından edindilen fasih dil âlimlerinin koymuş olduğukriterler doğrultusunda araştırmamız tamamlanıldı. Bu kaynaklar, Kur'an kıraati, şiir venesri ihtiva ederken delil getirme bakımından da bize fayda sağladı.İlk dönem Arap lehçeleri arasındaki farklılıkları incelerken, fonetik düzeyde bazıolgulara değinilmektedir. Bu olguları, 'hemze', 'idgam', 'imâle' ve 'lugavî ibdâl'başlıkları altında ayrıntılı olarak ele alınmaktadır.

The study of dialects has become in the modern era one of the most importantmodern linguistic research, and it is the differences in the phonetic aspect that oftendistinguish between one dialect and the other. This is what we observed in our study ofthe ancient Arabic dialects that were the result of the spread of Arabs in various regionsin different tribes, some of which had been vanished and others that had been developedgradually, where strong dialects was overtaking weak dialects, therefore, from thismixture a new dialect had been formed with a new charachtaristics in some situations.As a result of the vast number of Arabic tribes, it is difficult to study the dialectof each tribe on its own. So in order to facilitate this, we have studied the ancient Arabicdialects according to bedouinism and urbanization and we diveded them into badouinand rural tribes dialects, and we distiguished between bad and fluent dialects.This is based on the standards developed by the scholars of classical Arabic thatwe obtained from the ancient sources books of dialects and others. Besides sources fromQuranic readings, poetry or prose which were very good examples of these dialects thatsupported us.To study the differences between the ancient Arabic dialects on the phoneticlevel we have studied some cases of these dialects, and these cases were discussedunder the titles of Hamz, Idgam, Imalah and Ibdal.