Mâtürîdî ve radikal selefi yorumlar bağlamında şirk kavramı

Abstract

İslâmiyet'ten önce Arap Yarımadasında en yaygın inanç sisteminin çok tanrıcılık olduğu ifade edilmektedir. Araplar, her ne kadar, tanrılar arasında en üstün varlığın Allah olduğunu söyleseler de, bu durum Onları şirke bulaşmaktan uzak tutamamıştır. Allah ile birlikte ubûdiyyette başka ilahların varlığını kabul etmek, Cahiliye Arapları için sıradan bir eylem olsa da, Allah tarafından en büyük şirk unsuru olarak görülmüştür. İnsanlar, düşünme kapasitesi, akletme yetisi, sosyo-psiko durumu sebebiyle bir olayı yorumlama konusunda birbirinden farklılık arz etmektedir. Bu durumlardan bir tanesi de, şirk kabul edilip edilmeme açısından küçük ve büyük günah kavramıdır. Radikal Selefi denilen kimi âlimler, işlenen günahları ameli eylem kapsamında değerlendirip şirk ve küfür kabul etmişlerdir. Mâtürîdî, şirki ameli görenlerin bu düşünce biçimine karşı çıkarak, farklı bir yorumla şirk kavramına açıklık getirmektedir. Mâtürîdî, öncelikle eylemlerimizi, itikâdî ve ameli olmak üzere ikiye ayırmakta ve şirkin ameli değil itikâdî bir eylem olduğunu ifade etmektedir. Bu sebeple küçük veya büyük günahların itikâdî değil, ameli olduğunu söylemektedir. Dolayısıyla birçok konuda olduğu gibi, günah kavramı çerçevesinde ele aldığı şirk unsurunu da aklî ve naklî deliller eşliğinde çözüme kavuşturmaya çalışmıştır.Şirk anlayışının itikâdî anlamdan sıyrılarak, zamanla ameli fiilleri de içene alacak şekilde genişletildiği görülmektedir. Bu, İslâmi düşüncenin teşekkülünden çok sonraları ortaya çıkan bir yanlışlıktır. Şirk tanımının ameli eylemleri kapsayacak şekilde genişletilmesinde İbn Teymiyye'nin önemli bir rolü olduğu ifade edilmektedir. O'nun döneminde kabir ziyaretleri, Peygamberlerden şefaat dilemek gibi fiiller şirk kabul edilirken, günümüzde bunlara ilaveten sakalı şerif ziyareti, çaput bağlamak, mum yakmak, nazar boncuğu takmak gibi fiiller ile şirkin kapsamı daha da genişletilmiştir. Mâtürîdî, iman-amel kavramı ekseninde şirkin inanç problemi olduğunu delilleriyle ispat etmeye çalışmış ve yapmış olduğu yorumlarla da şirkin kapsamını daraltmaya çalışmıştır. Anahtar Kelimeler: Mâtürîdî, Şirk, Küfür, İman, Amel, Günah, Ulûhiyyet, Rubûbiyyet, Ubûdiyyet, Radikal Selefiler

Before Islam, the most widespread belief system in the Arabian Peninsula is expressed as Polysemy. Although Arabs, said that Allah is the most prominent god this situtation has not keep them away from shirk. Accepting the existence of other deities with Allah is an ubûdiyyet ordinary for the Arabs of Jahiliyya. The action, though, has been seen as the greatest fact of shirk for Allah.People, because of the capacity to think, reasoning ability, socio-psycho the interpretation of the event differs from each other. One of these cases is the concept of small and large sin in terms of whether or not to accept shirk. Some Radical scholars called Salafi, evaluated the sins committed within the scope of action and they have accepted this as a shirk and impiety. Mâtürîdî opposed this way of thinking and he clarifies the concept of shirk. Mâtürîdî, primarily seperated our actions two, itikâdî and ameli. Shirk is not ameli it is itikâdî action. For this reason, small or large sins are not accepted itikâdî they are ameli. Resolve the shirk with mental and oral evidences.It is seen that nation of shirk getting rid of itikâdî meaning in time it is extended as including ameli actions two. This is mistake that came up after İslâmic thought's texture, it is stated that Ibn Taymiyyah plays an important role in expanding the defination of shirk to encompass operative actions. During his time, grave visits were accepted shirk and intercession from the Prophets, and today in addition to these things the coverage of shirk was further expanded with actions such as Sakallı Şerif visits shoddy tying, ligt candelles and wearing evil eye beads. Mâtürîdî tried to prove that there is a problem of shirk belief in the axis of faith-deeds and narrowed the scope of shirk with the comments the made.Keywords: Mâtürîdî, Shirk, Impiety, Faith, Action, Sin, divinity, Ulûhiyyet, Rubûbiyyet, Ubûdiyyet, Radical Salafists