Çorum yöresinde insanlar üzerinde parazitlenen sert kene (Acari:Ixodidae) türlerinin incelenmesi ve bu kenelerde Babesia varlığının araştırılması

Abstract

Parazit canlılar arasında en iyi bilinen gruplardan olan keneler, tarih boyunca medikal ve veteriner açıdan büyük öneme sahip olmuştur. Keneler parazitlendikleri canlılar üzerinde tutunduğu bölgede lezyon oluşturmaları, ağız sekresyonlarıyla toksik etki yapmaları ve kene felcine neden olmaları gibi etkilerin yanı sıra Lyme, kene kaynaklı ensefalit (TBE), Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), riketsiosis, babesiosis, theileriosis gibi çeşitli hastalıkların etkenlerinin insanlara ve hayvanlara nakledilmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmada, Mayıs-Kasım 2014 tarihleri arasında Çorum yöresinde insanlar üzerinde parazitlenen kene türlerinin, mevsimsel dağılımları ve bu kenelerde Babesia cinsine ait türlerin, varlığının ve yaygınlığının belirlenmesi amaçlanmıştır.Çorum, Orta Karadeniz Bölümünün iç kısmında yer almaktadır ve yüzölçümü 12.820 km2'dir. Karadeniz ve karasal iklimin etkisi altında olduğundan yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlıdır. Şehir; orman, step, akarsu, göl, sulak alan ve tuzlu topraklar gibi farklı habitatlara sahiptir. Çalışmamızda incelenen kene materyali, Hitit Üniversitesi Çorum Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Servisine kene tutulumu ile gelen insanlardan toplanan, toplam 322 adet keneden oluşmaktadır. Bu kapsamda, 322 adet kene örneği morfolojik karakterlerine göre, Fillipova (1977, 1997), Walker ve arkadaşları (2000), Estrada-Peña ve arkadaşları (2004), Apanaskevich ve Horak (2005, 2008) tarafından verilen tür teşhis anahtarları kullanılarak tanımlanmış ve 10 farklı kene türü tespit edilmiştir. Ixodes familyasına ait Dermacentor marginatus (%5,27), Haemaphysalis parva (%12,73), Haemaphysalis punctata (%1,86), Haemaphysalis sulcata (%0,31), Hyalomma aegyptium (%0,31), Hyalomma excavatum (%1,55), Hyalomma marginatum (%51,55), Ixodes ricinus (%1,24), Rhipicephalus bursa (%0,93), ve Rhipicephalus turanicus (%9,93) olmak üzere toplam 10 türün Çorum yöresinde insanlar üzerinde parazitlendiği belirlenmiştir. Bölgede insanlar üzerinde parazitlenen en yaygın kene türlerinin sırası ile H. marginatum, H. parva, R. turanicus ve D. marginatus olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bölgede kenelerin aktif olduğu dönemde insanlar üzerinde parazitlendiği ve tutulumların Haziran Temmuz aylarında en üst seviyeye ulaştığı belirlenmiştir. Kenelerde Babesia ve yakın akraba türlerinin varlığı ve yaygınlığı, protozoonlarda 18S rRNA bölgesini kodlayan BJ ve BN primerleri kullanılarak Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) yöntemi ile araştırılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, 322 adet kenenin 28 (%8,7)'inde Babesia ve yakın akraba türlerine ait yedi farklı patojen; Babesia microti 3 (%0,93), Babesia occultans 11 (%3,41), Babesia ovis 1 (%0,31), Theileria yongi 3 (%0,93), Hepatozoon canis 1 (%0,31), Hepatozoon felis 1 (%0,31) ve Hemolivia mauritanica 8 (%2,48) tespit edilmiştir. Bu çalışmayla, ülkemizde ilk defa insanlar üzerinden toplanan kenelerde B. microti, B. ovis, T. youngi, H. canis, H. felis, H. mauritanica varlığı belirlenmiştir.Sonuç olarak, Çorum yöresinde insanlar üzerinde parazitlenen kene türleri ve bu kenelerde Babesia varlığı Türkiye'de ilk kez PCR yöntemi ile araştırılarak tespit edilmiştir. Keneler, yalnız KKKA için değil diğer hastalıklar içinde vektör rolü oynayabilir. Bu amaçla halkın bilinçlendirilmesi, kene tutunma öyküsü ve semptomları olanlarda, Babesia başta olmak üzere diğer etkenlerinde araştırılması önerilir. Anahtar Kelimeler : Acari, Ixodidae, Babesia, PCR, Çorum, Türkiye.

Among the best-known groups among parasitic organisms, the margins have historically had major medical and veterinary appointments throughout history. The effects of various diseases such as lyme, tick-borne encephalitis (TBE), Crimean-Congo hemorrhagic fever (CCHF), ricketsiosis, babesiosis and theileriosis, as well as effects such as lesion formation in the area where they are parasitized, toxic effect by oral secretions and causing tick tick, and it has an important role in transporting animals. In this study, it is aimed to determine the seasonal distribution of tick species parasitized on humans in Corum region between May and November 2014 and the prevalence and presence of Babesia species in these habitats. The tick material examined in our study consists of a total of 322 horns collected from people who come to Hitit University Corum Training and Research Hospital Emergency Service with a complaint of tick holding. Corum; it is located inside the Central Black Sea Division and has a surface area of 12.820 km2. It is hot and dry in summers and cold and rainy in winters as it is under the influence of Black Sea and continental climate. City; forests, steppes, streams, lakes, wetlands and saline soils. The presence of different types of hosts and the presence of climate suitable for living areas are effective in species diversity.In this context, 322 mite samples were identified according to their morphological characteristics and DNA extraction of each mite was performed. The presence and prevalence of Babesia and close ape species in the region was investigated by the Polymerase Chain Reaction (PCR) method using BJ and BN primers coding for the 18S rRNA region in protozoa.Haemaphysalis punctata (1,86%), Haemaphysalis sulcata (0,31%), Hyalomma aegyptium (0,31%), Hyalomma excavatum (1,55%), Hyalomma marginatum (51,55%), Ixodes ricinus (1,24%), Rhipicephalus bursa (0,93%) and Rhipicephalus turanicus (9,93%) it has been determined that it is parasitic on humans. It has been determined that the most common tick species parasitized in the region are H. marginatum, H. parva, R. turanicus and D. marginatus. It has been determined that infected people have been infected and the infestations reached the highest levels in June and July when the areas were active. According to the results of the study, 322 ticks 28 (8,7%) had seven different pathogens belonging to the inde Babesia and close relatives; Babesia microtis 3 (0,93%), Babesia occultans 11 (3,41%), Babesia ovis 1 (0,31%), Theileria yongi 3 (0,93%), Hepatozoon canis 1 (0,31%), Hepatozoon felis 1 (0,31%) and Hemolivia maurtanica 8 (2,48%) were detected. In this study, B. microti, B. ovis, T. youngi, H. canis, H. felis and H. mauritanica were detected for the first time in our country.As a result, species of ticks parasitized on people in Corum region and Babesia presence on these sides have been determined by PCR method for the first time in Turkey. Roles can play a vector role not only for CCHF but also for other diseases. For this purpose, it is suggested to investigate other factors, especially Babesia, in order to raise awareness of people, to have tick-boring narratives and symptoms.Keywords: Acari, Ixodidae, Babesia, PCR, Corum, Turkey.